اسهامات العرب في علم النبات
إسهامات العرب في علم النبات، مجموعهای است از مقالات متعدد مربوط به موضوع علم گیاهشناسی از نویسندگان مختلف و نقشی که علما و دانشمندان عرب، در رشد، نمو و تکامل این علم داشتهاند.
| اسهامات العرب في علم النبات | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مولف ناشناخته (نويسنده) |
| ناشر | مؤسسة الکويت للتقدم العلمي |
| مکان نشر | کویت |
| سال نشر | 1408ق - 1988م |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| موضوع | گیاه شناسی - تاریخ - مقالهها و خطابهها - کشاورزی - تاریخ - مقالهها و خطابهها - کشاورزی - کشورهای عربی - تاریخ - کنگرهها |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /الف5 401S |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اثر حاضر، مجموعه مقالات و مباحث ارائهشده در سومین همایش بینالمللی تاریخ علم در میان اعراب میباشد که با همکاری مؤسسه میراث علمی عرب دانشگاه حلب سوریه، برگزار گردیده است. مقالات گردآوریشده در این اثر، مربوط به مباحث مطرحشده پیرامون «کشاورزی، آبها و گیاهان» میباشد[۱].
در این مجموعه، قبل از ارائه مقالات، بهترتیب پیشگفتار سلیمان ابراهیم عسکری، پیشدرآمد احمد مشاری عدوانی، مقدمه محمد صفیالدین ابوالعز، معرفی کمیسیونهایی که در همایش نقش داشتهاند، رؤسا و مقرران کمیسیونها و سخنرانیهای ارائهشده در آغاز همایش، ذکر شده است.
مقالات این مجموعه، بهترتیب عبارتند از:
- «كتب النبات عند العرب»، نوشته حسین نصار: در این مقاله، نویسنده بهمنظور اشاره به جایگاه علم گیاهشناسی در میان عرب، به معرفی مباحث مطرحشده در آثار اخوان الصفا و ابن سینا پیرامون گیاهشناسی و معرفی گیاهان دارویی و خوراکی، پرداخته است. اخوان الصفا در رساله هفتم از قسم دوم مربوط به جسمانیات و طبیعیات و همچنین در سایر رسائل خود بهصورت پراکنده، به برخی از مسائلی که معمولا در باب گیاهان به آن پرداخته میشود، پرداختهاند[۲]. ابن سینا نیز در دو کتاب از کتابهای خویش درباره گیاهان سخن گفته است: یکی در کتاب «قانون» که از دیدگاه طبی در اینباره بحث کرده است و دیگری در کتاب «شفاء». وی در بخش طبیعیات شفاء، به بیان بسیاری از نظریات و اقوال پیرامون تولد گیاه، مذکر و مؤنث آن، اصل مزاج آن و مشارکت آن با حیوان در فعل و انفعالات مربوط به غذا و نیز به توضیح درباره خارها، گیاه سیفی یا ساحلی و... پرداخته است[۳].
- «مسيرة علم النبات عند العرب من مرحلة التدوين اللغوي إلی مرحلة الملاحظة العلمية المحض»، اثر ابراهیم بن مراد: در این مقاله، نویسنده به ترسیم سیر علم گیاهشناسی در میان عرب، از مرحله گردآوری مفردات لغوی و الفاظ دال بر گیاهان تا مرحله بررسی علمی محض پرداخته است. علم گیاهشناسی بهطور کلی در نزد عرب، بهترتیب چهار مرحله را گذرانده است:
- مرحله تدوین لغوی؛
- مرحله ترجمه؛
- مرحله اهتمام طبی به گیاه؛
- مرحله بررسی علمی محض[۴].
- «علم النبات في كتاب عجائب المخلوقات زكريا القزويني»، نوشته انس خالدوف: در این مقاله، به مباحث مربوط به گیاهشناسی مطرح در کتاب «عجائب المخلوقات و غرائب الموجودات (شگفتیهای آفریدگان و موجودات)» زکریا بن محمد بن محمود قزوینی، ملقب به زکریای قزوینی (600-682ق)، جغرافیدان، دانشمند، تاریخنویس و فیلسوف ایرانی (عربی الاصل) قرن هفتم هجری که کتابی است در زمینه هیئت و جهانشناسی و علمالاشیاء و شگفتیهای عالم خلقت، پرداخته شده است[۵].
- «جانب من إسهامات العلماء العرب في تصنيف البيئة و النبات: تطبيق المعارف الحديثة في دراسة كتاب الشجر المنسوب لابن خالويه»، اثر کمالالدین بتانونی: این مقاله، نگاهی است به بخشی از سهم دانشمندان عرب در طبقهبندی محیط زیست و گیاهان، با بهکارگیری و تطبیق دانش روز در مطالعه و بررسی کتاب «الشجر» منسوب به ابن خالویه، ابوعبدالله حسین بن احمد بن خالویه (متوفای 370ق)، ادیب و نحوى برجسته ایرانىتبار اهل همدان. کتاب او در واقع یک دانشنامه گیاهی است[۶].
- «موفقالدين عبداللطيف البغدادي: النبات في مصر»، نوشته محمد سید غلاب: مقالهای است در معرفی موفقالدین عبداللطیف بن یوسف بن محمد بن على بغدادى (557-629ق)، پزشک، زیستشناس، پژوهشگر، مورخ و مصرشناس و بررسی مباحث گیاهشناسی مطرحشده در کتاب «النبات في مصر» او[۷].
«الموسوعة المعجمية للنباتات العربية و للأسماء النباتية المعربة»، اثر محمد نزیر سنکری، «الألفاظ الفارسیة في معجم النبات العربي»، نوشته محمد تونجی، «النبات في أسبانيا العربية (الأندلس)»، نوشته عادل محمد شیخ حسین، «التراث العربي الأندلسي في ميدان علم النبات»، اثر فرید جحا، «النباتات الطبية عند العرب»، نوشته ناصر حسین صفر، «النباتات الطبية المستعملة في مداواة الأذن في الطب العربي»، نوشته سلیمان قطایه و «علم النبات و الأدوية المفردة بين ابن البيطار و ابن الكتبي»، اثر مشترک دریه خطیب و احمد مضر صقال، از دیگر مقالات کتاب میباشد.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.