تذکرة الهند معروف به یادگار رضایی
تذکرة الهند معروف به یادگار رضایی، تألیف حکیم رضا علیخان صاحب بن حکیم محمودخان حیدرآبادی (متوفی 1258ق)؛ یکی از بهترین منابع شناخت اصطلاحات داروشناسی و گیاهشناسی هندی-ایرانی است که در آن میتوان به غالب نامهای هندی گیاهان و داروهای دیگر دست یافت و معادلهای فارسی بیشتر آنها نیز قید شده است.
| تذکرة الهند معروف به یادگار رضایی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حيدرآبادي، رضاعلي بن محمودعلي (نویسنده) اصفهانی، محمدمهدی (مقدمهنویس) |
| ناشر | سفیر اردهال |
| سال نشر | 1393 |
| چاپ | اول |
| شابک | ج.1: 978-600-313-195-8, ج.2: 978-600-313-196-5 |
| موضوع | داروشناسی -- متون قدیمی تا قرن 14 -- گیاهان دارویی -- متون قدیمی تا قرن 14 -- پزشکی سنتی -- متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | R128/ح4ت4 1393 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
این کتاب در دو جلد تنظیم شده است که جلد اول از حرف الف تا سین و جلد دوم از سین تا یاء را دربر میگیرد.
گزارش کتاب
کتاب «تذکرة الهند معروف به یادگار رضایی» اثر حکیم رضا علیخان حیدرآبادی، از مهمترین منابع در زمینۀ داروشناسی و گیاهشناسی هندی-ایرانی است. این کتاب که با مقدمه و فهارس مسعود غلامیه و یوسف بیگ باباپور منتشر شده، یکی از بهترین منابع برای شناخت اصطلاحات داروشناسی و گیاهشناسی در شبه قاره هند محسوب میشود.
مؤلف کتاب، حکیم رضاعلیخان حیدرآبادی، فرزند حکیم محمود علیخان بود که در اواخر سدۀ دوازدهم هجری در حیدرآباد دکن به دنیا آمد. پدر و پسر هر دو از پزشکان نامدار حیدرآباد دکن در هند بودند. رضا علیخان علم طب را نزد پدر فرا گرفت و کار طبابت را در مطب پدر آغاز نمود و به درجۀ کمال شهرت و مهارت رسید. وی به زودی مورد توجه سلاطین دکن قرار گرفت و از حمایت آنان برخوردار شد. مهمترین خدمت او در تاریخ پزشکی شبه قاره، تألیف همین کتاب است. وفات این پزشک برجسته در سال 1258 هجری قمری اتفاق افتاد و مدفن او در بیرون فتح دروازۀ حیدرآباد دکن قرار دارد.
کتاب به صورت الفبایی و بر اساس حروف تهجی فارسی ترتیب یافته است. جلد اول از حرف الف تا سین و جلد دوم از سین تا یاء را شامل میشود. مؤلف در این اثر، اسامی داروها را به زبان هندی اساس قرار داده و معادل اصطلاحات فارسی آنها را همراه با مشخصات فیزیکی و خواص درمانی هر یک در بیماریهای مختلف برمیشمارد.
این کتاب در کنار دیگر متون فارسی در زمینۀ مفردات و مرکبات، به عنوان منبعی مهم و قابل ارجاع در بررسیهای تاریخ پزشکی در شبه قاره هند مورد توجه است. به ویژه که زبان کتاب فارسی است و برای ایرانیان و فارسیزبانان به آسانی قابل استفاده میباشد.
در ضمیمۀ کتاب، فهرستی از اسامی 140 نفر از پزشکان هندی و شجرۀ اولاد و احفاد مؤلف آورده شده است. همچنین برای سهولت استفاده محققان، اصطلاحات هندی استخراج و ضمیمه شده است. این اثر نسخهبرگردان نسخۀ چاپ سنگی حیدرآباد دکن است که در سالهای 1353-1358 قمری در هند منتشر شده بود.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات