بهار دانش
بهار دانش تألیف عنایتالله کنبوه لاهوری (1017-1082ق)، نویسنده و مورخ هندی؛ تصحیح حسن ذوالفقاری (متولد 1345ش) و عباس سعیدی (متولد 1358ش)، مصححان؛ مجموعهای از قصهها و افسانههای عامیانه و کهن هندی به زبان فارسی با درونمایۀ عشقی است که در سال 1061ق به نام شاه جهان گورکانی (1037-1068ق) تألیف شده است. این کتاب که از پرخوانندهترین متون ادبی فارسی در هند بوده، بیش از سیصد نسخۀ خطی دارد و سرمشق نویسندگی منشیان و کتاب درسی مکتبخانهها و فارسیآموزان هندی محسوب میشود.
| بهار دانش | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | کنبوه لاهوری، عنایتالله (نویسنده)
ذوالفقاری، حسن (مصحح) سعیدی، عباس (مصحح) |
| ناشر | رشدآوران |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1392 |
| چاپ | اول |
| شابک | 2‑3‑94630‑964‑978 |
| موضوع | داستانهای فارسی,داستانهای فارسی,-- هند, -- قرن ۱۱ق., -- قرن ۱۱ق. |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | PIR۹ ۲۲۹/ک۹ب۹ ۱۳۹۲ |
ساختار
این کتاب در قالب داستانهای تو در تو و با فصلبندیهای مبتنی بر حکایتهای موضوعی تنظیم شده است.
گزارش کتاب
بهار دانش اثر عنایتالله کنبوه لاهوری، از برجستهترین آثار ادبیات فارسی در هند است که در سال 1061 قمری به نام شاه جهان گورکانی تألیف شده است. عنایتالله کنبوه لاهوری که در سال 1017 قمری در برهانپور هند به دنیا آمد، از پارسینویسان معروف سدۀ یازدهم هجری بوده و به دربار شاهجهان راه یافته است. وی در اواخر عمر در دهلی خانقاهی بنا کرد و به عبادت پرداخت و در سال 1082 قمری درگذشت.
نویسنده در دیباچۀ کتاب اشاره میکند که این داستان را از یک برهمنزاده به زبان هندی شنیده و خود نیز حکایتهای تازهای بر آن افزوده است. بنابراین اصل داستان به زبان سنسکریت بوده که وی آن را به زبان فارسی درآورده است. این کتاب جزو پرخوانندهترین متون ادبی است که بیش از سیصد نسخۀ خطی و چند شرح و فرهنگ از آن در دست است.
شیوۀ روایی بهار دانش به سبک داستانسرایی هندی، به صورت داستان در داستان است. به هر مناسبتی داستانی نو آغاز میشود و گاه در میان آن نیز داستانی تازه مطرح میشود. داستان اصلی شرح عشق جهاندار شاه است که پس از سختی بسیار به وصال بهرهوربانو میرسد و داستانهای فرعی پیرامون داستان اصلی شکل میگیرد. حکایات درونی داستان با هدف اخلاقی نگاشته شده که درونمایۀ اصلی تمامی قصههای فرعی بیوفایی و مکر زنان است. هفت ندیم پادشاه، هفت حکایت در بیوفایی زنان و مکر ایشان باز میگویند تا شاهزاده را از عشقش منصرف کنند.
پس از دو مقدمۀ بسیار متکلّفانه، کتاب شامل چندین باب در موضوعات اخلاقی گوناگون میشود. فصلبندیهای آن براساس حکایتهای ویژۀ هر موضوع ترتیب یافته است. نویسنده از این حیث از گلستان سعدی متأثّر بوده است. همچنین تا اندازهای از سبک نثر عیار دانش پیروی کرده است. کنبوه در نثر از این کتاب تأثیر پذیرفته، اما به لحاظ داستانی افسانههای کتاب هیچگونه شباهتی به داستانهای کلیله و دمنه و انوار سهیلی ندارد.
قصّههای کتاب در قالب افسانه است و حاوی سرگذشت یا رویدادی خیالی و اغراقآمیز از زندگی انسانها، و وجود موجودات وهمی چون دیو، پری، غول و اژدهاست که با رمز و رازها و گاه مقاصدی اخلاقی توأم است. داستانهای کتاب از لحاظ زیبایی در یک سطح نیستند؛ بعضی از آنها بسیار جالب توجه، دلنشین و عجیب و بعضی دیگر ضعیف و عاری از مضمون و محتوای دلکش هستند.
بهار دانش در هندوستان و نزد فارسىخوانان هند شهرت و محبوبیت فراوان دارد و جزء کتابهای درجۀ اول آن دیار محسوب میشود. در شبه قاره این کتاب جزو کتابهای درسی مکتبخانهها بوده و همانند گلستان و بوستان و یوسف و زلیخای جامی و اسکندرنامۀ نظامی خوانده میشده است. سبک نگارش بهار دانش متکلّف و مصنوع است و نویسنده در آن بیشتر به آرایش الفاظ و عبارات توجه داشته است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات