دیوان مینای شیرازی
دیوان مینای شیرازی تألیف سلطانعلیخان مینای شیرازی با تصحیح حسین مسجدی و فاطمه زمانی قورتانی؛ دیوان شعری است از شاعر قرن سیزدهم هجری که متخلص به «مینا» بوده و از احفاد امرای زندیه محسوب میشود. این دیوان که دربردارنده انواع قالبهای شعری از جمله قصاید، غزلیات، رباعیات، مثنوی، مقطعات، ترکیببند، ترجیعبند، مسمط و مراثی است، حدود 3026 بیت را در بر میگیرد. مینای شیرازی از شاعران دورۀ بازگشت ادبی به شمار میرود که تاریخ وفات او 1302 هجری قمری در تهران ثبت شده است. وی در دوران حیات خود به خدمت شاهزاده حسام السلطنه درآمد و آثاری چون «سلطانیه» و قصایدی در مدح ناصرالدین شاه از خود به جای گذاشت. دیوان حاضر با حذف حدود 126 بیت هزلیات به دلیل رکاکت، منتخبی جامع از سرودههای این شاعر را ارائه میدهد.
| دیوان مینای شیرازی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مینای شیرازی، سلطانعلیخان (نویسنده)
مسجدی، حسین (مصحح) زمانی قورتانی، فاطمه (مصحح) |
| ناشر | منشور سمیر با همکاری انجمن تاریخ پژوهان مراغه |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1393 |
| چاپ | اول |
| شابک | 978-600-7509-23-4 |
| موضوع | شعر فارسی -- قرن 13 ق. |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | PIR ۷۴۴۲/د۹ ۱۳۹۳ |
ساختار
این دیوان در قالبهای مختلف شعری سامان یافته است.
گزارش کتاب
کتاب «دیوان مینای شیرازی» اثر سلطانعلیخان مینای شیرازی، به تصحیح حسین مسجدی و فاطمه زمانی قورتانی، مجموعهای ارزشمند از سرودههای این شاعر دورۀ قاجار است. سلطانعلیخان مینای شیرازی متخلص به «مینا» از شاعران قرن سیزدهم هجری است که پدرش رضاعلیخان از احفاد امرای زندیه بوده و پس از انقراض دولت زندیه در شیراز مانده و به خدمت مشغول شدهاند.
تاریخ تولد مینا به طور دقیق مشخص نیست، اما در همۀ تذکرههای موجود تاریخ وفات او 1302 هجری قمری در تهران ثبت شده است. با استناد به قصیدۀ شکوائیهای که در آن به 24 سالگی خود اشاره کرده، میتوان تولد او را حدوداً پیش از 1250 قمری تخمین زد. مینا در یکی از سرودههایش به تحصیلات ابتدایی خود اشاره کرده و از دورۀ تعلیمات صوفیانه نیز با ذکر نام میرزا مرشدقلی به عنوان «پیر دبستانش» یاد نموده است.
بر اساس اطلاعات تذکرۀ حدیقة الشعرا، مینا از ابتدای عمر طبع و شوری شعری داشته و تحصیلات مختصری کرده است. وی در حدود سال 1280 هجری قمری به خدمت شاهزاده حسام السلطنه در خراسان پیوست و در خدمات جزئی منصوب شد. پس از مدتی با لباس فقر به کرمانشاهان رفت و مجدداً مورد توجه قرار گرفت و به جرگۀ چاکران ملتزم گردید.
مینا از شاعران دورۀ بازگشت ادبی محسوب میشود که در شعر او هم نقاط قوت و هم ضعف دیده میشود. تذکرۀ شعاعیه با نگاهی انتقادی دربارۀ شعر او گفته است: «پایۀ شعرش نه به غایت کوتاه و نه به نهایت بلند است، دیوان غیرمرتب و مشوشی از او حاضر است و نگارنده بر آن ناظر، اگرچه طبعش روان است؛ اما بیشتر اشعارش شایگان است».
از ویژگیهای دیوان مینای شیرازی، وجود حدود 126 بیت هزلیات است که به دلیل شدت رکاکت از متن تصحیح شده حذف شدهاند. البته حدود ده بیت حذفنشدنی بین ابیات وجود دارد که با نقطهچین مشخص شدهاند. برخی از اهاجی او در قصایدی است که متأسفانه با مدح ائمۀ اطهار همراه بوده است.
آثار مینای شیرازی شامل موارد زیر است: 1. دیوان اشعار در حدود 3026 بیت 2. اثر «سلطانیه» که در زمان پادشاهی ناصرالدین شاه و در ایام حکومت والی خراسان حسام السلطنه سروده شده است 3. قصیدهای در مدح ناصرالدین شاه
دیوان حاضر شامل قصاید، غزلیات، رباعی، مثنوی، مقطعات، ترکیببند، ترجیعبند، مسمط و مراثی است و منبع ارزشمندی برای مطالعه شعر دورۀ بازگشت ادبی محسوب میشود.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات