پرسش از هستی یا هستی پرسش
پرسش از هستی یا هستی پرسش، نوشته غلامحسین ابراهیمی دینانی (متولد ۱۳۱۳ش)، فیلسوف و پژوهشگر حوزه حکمت و فلسفه است. این کتاب به طور دقیق بررسی میکند که چگونه این دو مفهوم بنیادین یکدیگر را تعریف و روشن میکنند و سنگ بنای واقعیت، معرفت و تجربه بشری را تشکیل میدهند، و اغلب چالشهایی را در برابر دیدگاههای دوگانه مطرح مینماید.
| پرسش از هستی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابراهیمی دینانی، غلام حسین (نويسنده) |
| عنوانهای دیگر | هستی پرسش |
| ناشر | مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ايران |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1395ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-600-7009-49-9 |
| موضوع | هستی شناسی (فلسفه اسلامی) - تفکر (فلسفه) - فلسفه اسلامی |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 1395 4پ 1301 BBR |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اهمیت کتاب
- بازتعریف اندیشه و هستی: این کتاب با ارائه یک ارزیابی عمیق از رابطه میان «اندیشه» و «هستی»، وحدت ذاتی و وابستگی متقابل آنها را به جای وجود سلسلهمراتبی یا مجزا مطرح میکند. این دیدگاه برای پیشبرد گفتمان فلسفی بسیار حائز اهمیت است[۱].
- پلی میان معرفتشناسی و هستیشناسی: با بررسی دقیق چگونگی گره خوردن معرفت (علم) و معنا (معنی) با هستی، کتاب چارچوبی جامع ارائه میدهد که پرسشهای معرفتشناختی را با واقعیتهای هستیشناختی در هم میآمیزد و فهمی کلنگر از چگونگی درک و تعامل انسان با جهان فراهم میآورد[۲].
- پژوهش فلسفی جامع: این اثر به صورت سازمانیافته به طیف وسیعی از موضوعات بنیادین فلسفی، از جمله مطلق و مقید، حقیقت، اختیار، رابطه ذهن-جهان و علیت میپردازد. همه این مباحث از منظر پویایی اندیشه-هستی مورد بررسی قرار گرفتهاند که به این کتاب ارزش عمیق و بینشگرایانهای در فلسفه معاصر میبخشد[۳].
ساختار
کتاب در پانزده بخش اصلی شامل سیزده فصل موضوعی، یک بخش منابع و مآخذ و یک نمایه ساختاربندی شده است.
سبک نگارش
- تحلیلی و پرسشمحور: عنوان کتاب ("پرسش از هستی یا هستی پرسش") خود نشاندهنده رویکردی تحقیقی و تحلیلی است که سوالات بنیادی را مطرح و به طور عمیق آنها را کاوش میکند.
- استدلالی و توضیحی: نویسنده برای روشنسازی مفاهیم پیچیده و بنا نهادن چارچوب فلسفی منسجم، به ارائه استدلالها، استدلالهای متقابل و توضیحات مفصل میپردازد.
- ارجاعی: این اثر ارجاعات صریح یا ضمنی به فیلسوفان دیگر و مفاهیم تاریخی (مانند غزالی، ویلیام اوکام و سهروردی) دارد که غنای محتوایی آن را افزایش میدهد[۴].
گزارش محتوا
اندیشه هستی یا هستی اندیشه: این بخش به رابطه بنیادی میان «اندیشه» و «هستی» میپردازد. نویسنده تأکید میکند که این دو مفهوم به طور اساسی در هم تنیدهاند و جداییناپذیرند و هرگونه تقدم یکی بر دیگری را رد میکند. این بخش بررسی میکند که چگونه هستی از طریق اندیشه فهمیده میشود و اندیشه خود ریشه در هستی دارد و بر وحدت و هماهنگی آنها تأکید دارد، نه تقابلشان. بحث شامل مفاهیم مطلق و مقید نیز هست و ارزش واقعیت درکشده از مطلق نشأت میگیرد. همچنین، مفهوم «قرب» به مطلق و ماهیت پیوسته زمان بررسی میشود که در آن گذشته و آینده در لحظه محقق میشوند[۵].
معنی چیست و چگونه میتوان به آن رسید؟: این بخش بر ماهیت معنا و فرآیند دستیابی به آن متمرکز است. این فصل، فهم انسان را که میتواند از طریق عقل به معنا و فرا تاریخ دست یابد، از ادراک حیوانی که محدود به جهان حسی است، متمایز میکند. همچنین، به تفاوت میان حقیقت و کذب میپردازد و بر نقش عقل در تشخیص آنها و تمایل انسان به درهمآمیزی این دو تأکید میکند [۶].
اختیار چیست و اراده کدام است؟: در این بخش، به مفاهیم فلسفی «اختیار» (آزادی اراده) و «اراده» پرداخته میشود. این فصل به ماهیت عاملیت انسانی، شرایط آزادی اراده، و رابطه اراده انسان با اراده الهی یا ضرورت کلی میپردازد[۷].
ذهن و جهان یا جهان و ذهن؟: این بخش به بررسی رابطه پیچیده بین «ذهن» و «جهان» میپردازد. این فصل فرض میکند که جهان بازتابی از انسان است و برعکس، که نشاندهنده ارتباطی عمیق و متقابل است[۸].
از علم به عمل آمدن یا از عمل به علم رفتن؟: این بخش به تعامل میان «علم» (دانش) و «عمل» (اقدام) میپردازد[۹].
ضرورت چیست؟ امکان کدام است؟: این بخش به مفاهیم «ضرورت» و «امکان» میپردازد. در این فصل، بیان میشود که ضرورت از هستی و نیستی برمیخیزد و یک ویژگی ذاتی همه موجودات است[۱۰].
آیا بدون عقل میتوان به معنی نقل و محتوای آن رسید؟: این بخش به نقش «عقل» (خرد) در فهم «معنی نقل» (معنای منتقل شده یا سنتی) و محتوای آن میپردازد[۱۱].
تصور و تصدیق یا فقط تصدیق؟: این بخش بر تمایز و رابطه میان «تصور» (ادراک ساده یا مفهومسازی) و «تصدیق» (حکم یا تأیید) متمرکز است. در منطق و معرفتشناسی فلسفی، تصور به تشکیل ایدهای اساسی اشاره دارد، در حالی که تصدیق شامل تأیید یا انکار یک گزاره است. این فصل بررسی میکند که آیا دانش به هر دو تصور و تصدیق نیاز دارد یا یکی میتواند مستقل از دیگری وجود داشته باشد، و چگونه آنها به درک ما از حقیقت و واقعیت کمک میکنند[۱۲].
کلمه و جمله - تصور و تصدی: این بخش بر اساس فصل قبلی، بررسی میکند که کلمات و جملات چگونه با «تصور» و «تصدیق» مرتبط میشوند. این فصل به مبانی زبانی اندیشه و دانش میپردازد و کاوش میکند که چگونه زبان مفاهیم و احکام ما را شکل میدهد[۱۳].
نور و صدا؛ دیدن و شنیدن: این بخش به ماهیت ادراک حسی میپردازد و نور و صدا، دیدن و شنیدن را به عنوان نمونههای اصلی مطرح میکند. این فصل بررسی میکند که چگونه ورودیهای حسی به دانش و تجربه ما از جهان کمک میکنند[۱۴].
علت غایی چیست و غایتمندی کدام است؟: این فصل به مفاهیم «علت غایی» و «غایتمندی» میپردازد. این یک موضوع محوری در متافیزیک و فلسفه علم است که به هدف یا مقصود وجود یا وقوع چیزی میپردازد[۱۵].
نه تشبیه صرف و نه تنزیه محض: مسئله تشبه و تنزیه یکی از مسائل اساسی و بنیادی است که اگر به درستی فهمیده نشود، به اصل توحید که مهمترین مسئله در هستی است، لطمه وارد میشود. در این بخش، به این موضوع پرداخته میشود[۱۶].
طبیعت و تاریخ: این فصل به بررسی رابطه میان «طبیعت» و «تاریخ» و چگونگی بروز تجربه انسانی در چارچوب قوانین طبیعی و بسترهای تاریخی میپردازد[۱۷].
حقیقت، خوبی، خدا: این بخش، مضامین مختلف کتاب را در بحثی درباره «حقیقت» نهایی، «خوبی» و «خدا» یکپارچه میکند[۱۸].
منابع و مآخذ: این بخش شامل فهرستی از کلیه منابع علمی و فلسفی ارجاعداده شده در سراسر کتاب است[۱۹].
نمایه: این بخش فهرستی الفبایی از کلمات کلیدی، مفاهیم و نامهای ذکر شده در کتاب را به همراه شماره صفحات مربوطه برای ارجاع آسان ارائه میدهد[۲۰].
پانویس
- ↑ متن کتاب، ص6- 7
- ↑ همان، ص8، 15، 24
- ↑ همان، ص10، 17، 30
- ↑ همان، ص7- 13
- ↑ همان، ص7- 38
- ↑ همان، ص39- 80
- ↑ همان، ص81- 112
- ↑ همان، ص113- 142
- ↑ همان، ص143- 170
- ↑ همان، ص171- 202
- ↑ همان، ص203- 238
- ↑ همان، ص239- 268
- ↑ همان، ص269- 300
- ↑ همان، ص301- 328
- ↑ همان، ص329- 358
- ↑ همان، ص359- 390
- ↑ همان، ص391- 418
- ↑ همان، ص419- 442
- ↑ همان، ص443
- ↑ همان، ص445
منابع مقاله
متن کتاب.