کتاب في طب المشائخ و حفظ صحتهم
كتاب في طب المشايخ و حفظ صحتهم، تألیف ابوجعفر احمد بن ابراهیم بن ابىخالد جزار (متوفای 369ق/979م)، معروف به اِبن جزّار، پزشک و مورخ مشهور مغربى است که به بررسی مسائل بهداشتی و پزشکی مربوط به سالمندان میپردازد.
| کتاب في طب المشائخ و حفظ صحتهم | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن جزار، احمد بن ابراهیم (نويسنده)
عسلی، فاروق (محقق) جازی، راضی ( محقق) |
| ناشر | المجمع التونسي للعلوم و الآداب و الفنون (بیت الحکمة) |
| مکان نشر | تونس - قرطاج |
| سال نشر | 2009م |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-9973-49-082-7 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
جایگاه کتاب
این اثر بهعنوان یکی از متون بنیادین در طب اسلامی شناخته میشود و به پژوهشگران و پزشکان کمک میکند تا با دیدگاههای طب اسلامی و روشهای درمانی آن آشنا شوند.
ابن جزار با تأکید بر نیازهای خاص سالمندان و ارائه راهکارهای علمی و عملی، به توسعه علم پزشکی در دنیای اسلامی کمک کرده است.
وی پیش از [[ابن سینا[[ (428-370ق) میزیست و آثارش پایهای برای پزشکان بعدی شد و این کتاب از نخستین آثار تخصصی در طب سالمندان است.
انگیزه تألیف
مؤلف مینویسد: به نظرم آمد کتابی را تألیف کنم که بدون فریبکاری و پیچیدگی و با روشی قانعکننده و آسان به حفظ صحت و استمرار آن کمک نماید و در آن راههای درمان و پیشگیری را بیان کنم[۱].
روش و محتوا
این کتاب به بررسی مسائل بهداشتی و پزشکی مربوط به سالمندان میپردازد. نویسنده از گفتار پیشینیان اطبا مانند [[افلاطون[[ 347-427)ق.م) و [[جالینوس[[ (سپتامبر 129-200م) بهره میبرد[۲].
ابن جزار در این اثر به بررسی نیازها و مشکلات بهداشتی این گروه سنی خاص توجه کرده و راهکارهایی را برای حفظ سلامت آنها ارائه میدهد و پیری طبیعی و پیری عارضی را مطرح میکند[۳]. کتاب اگرچه مبتنی بر نظریه اخلاط است، اما رویکرد عملی و توصیههای کاربردی آن قابل توجه است[۴].
مهمترین موضوعاتی را که نویسنده برای بهبود شرایط پیری و صحت و استمرار آن در دوران سالمندی مطرح میکند عبارتند از:
- تغییرات آب و هوایی و رعایت شرایط خاص در این زمینه[۵].
- تغذیه مناسب و شرایط آن[۶].
- تنظیم خواب و بیداری[۷].
- ورزش و استراحت[۸].
- استحمام[۹].
- سلامت روان و تسلط و کنترل ترس، غم و ناراحتی، خشم و فشارهای روحی و روانی[۱۰].
ابن جزار در این کتاب به انواع روشهای درمانی، از جمله داروهای گیاهی منفرد و ترکیبی، رژیمهای غذایی و شیوههای زندگی سالم برای سالمندان اشاره میکند[۱۱].
کتاب بهصورت فصول و بخشهای مختلف تنظیم شده است که هر بخش به موضوع خاصی اختصاص دارد. ابن جزار در هر فصل به توضیح و تشریح موضوعات میپردازد و از تجربیات شخصی و مشاهدات خود در زمینه پزشکی بهره میبرد[۱۲].
فعالیت محقق
- بررسی و گزارش نسخه خطی؛
- مقدمه ای در شرح حال (زندگینامه) مؤلف، جایگاه و آثار وی؛
- تدوین فهرست مطالب، فهرست ادویه مفرده، فهرست مصطلحات پزشکی (سنتی) و فهرست مصادر و مراجع کتاب.
خلاصهای به زبان فرانسوی در پایان کتاب آمده است.
پانویس
منابع مقاله
متن کتاب.