سرچشمههای فلسفه اشراق
سرچشمههای فلسفه اشراق، نوشته غلامحسین ابراهیمی دینانی (متولد ۱۳۱۳ش)، فیلسوف و پژوهشگر حوزه حکمت و فلسفه، به بررسی ریشهها و بنیانهای فلسفه اشراق، با تمرکز بر اندیشههای سهروردی و ارتباط آن با حکمت خسروانی ایران باستان، فلسفه یونانی و اندیشههای اسلامی میپردازد.
| سرچشمههای فلسفه اشراق | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابراهیمی دینانی، غلام حسین (نويسنده) |
| سال نشر | 1398ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-622-96232-2-0 |
| موضوع | سهروردی، یحیی بن حبش، 549؟ - 587ق. - نقد و تفسیر - اشراق (فلسفه) - فلسفه اسلامی |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 4س2الف 771 BBR |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اهمیت کتاب
- تبیین اصالت و نوآوری سهروردی: این کتاب با تحلیل عمیق و همهجانبه، اصالت فلسفه اشراق سهروردی را در اندیشه اسلامی و ایرانی برجسته میکند و دیدگاههای وی را فراتر از صرفاً تلفیقی از مکاتب پیشین نشان میدهد، به ویژه تأکید او بر نور به عنوان اصل وجود.
- تحلیل تطبیقی و تاریخی جامع: کتاب به بررسی دقیق نسبت فلسفه سهروردی با حکمت خسروانی ایران باستان، فلسفه یونانی (افلاطون و ارسطو) و مکاتب فلسفی اسلامی (بهویژه فلسفه مشاء ابن سینا و عرفان غزالی) میپردازد و استقلال فکری سهروردی را در این میان روشن میکند [۱].
ساختار
کتاب دربرگیرنده هشت فصل اصلی به همراه چند بخش مقدماتی است.
سبک نگارش
سبک نگارش کتاب دارای ویژگیهای اصلی زیر است:
- تحلیلی و انتقادی: نویسنده با رویکردی تحلیلی به اندیشههای سهروردی پرداخته و آنها را در بستر مقایسه با سایر مکاتب فلسفی، بهویژه فلسفه مشاء، مورد تبیین و نقد قرار میدهد[۲].
- تاریخی و ریشهیابانه: مطالب با ریشهیابی تاریخی و ارائه زمینههای فکری و فرهنگی اندیشههای سهروردی، به خواننده کمک میکند تا سیر تکوین و تحول فلسفه اشراق را درک کند[۳].
- روشنی و وضوح: باوجود عمق و پیچیدگی مباحث، متن کتاب از وضوح و شیوایی برخوردار است که فهم اندیشههای سهروردی را برای مخاطبان گوناگون تسهیل میکند[۴].
گزارش محتوا
مقدمه و پیشگفتار: این بخشها به معرفی کلی کتاب، اهمیت فلسفه اشراق و سهروردی در تاریخ اندیشه اسلامی، و اهداف نویسنده از نگارش این اثر میپردازند. نویسنده بر ضرورت بازخوانی اندیشههای سهروردی با تأکید بر اصالت نظریه نور او و جایگاهش در تقابل با فلسفه مشاء تأکید میکند[۵].
فصل اول: سهروردی، احیاگر حکمت خسروانی: این فصل به بررسی نقش سهروردی در احیای حکمت ایران باستان، موسوم به حکمت خسروانی میپردازد. نویسنده نشان میدهد که سهروردی چگونه با تلفیق عناصر حکمت ایران باستان، یونان و جهان اسلام، یک نظام فلسفی منسجم و نوآورانه بر پایه نور بنیان نهاد و سهم او در تداوم و توسعه حکمت در ایران را تبیین میکند[۶].
فصل دوم: مختصات حکمت اشراق: در این فصل، ویژگیها و مولفههای اصلی فلسفه اشراق، اهمیت یافتن اقوال رمزی پیشینیان، صبغه قدسی حکمت اشراق، معیار بودن کتاب و سنت، معرفت شهودی و معیار بودن برهان را توضیح میدهد[۷].
فصل سوم: مبانی و سرچشمههای حکمت اشراق: این فصل به کاوش در منابع فکری و مبانی نظری فلسفه اشراق میپردازد. چگونگی بهرهگیری سهروردی از منابع مختلفی چون حکمت ایران باستان، مکتب افلاطونی و سنتهای عرفانی اسلامی تحلیل میشود. همچنین ارتباط و تعامل او با اندیشمندانی نظیر افلاطون، ارسطو، ابن سینا و غزالی بررسی میشود[۸].
فصل چهارم: فلسفه نوری سهروردی: این فصل به طور خاص به مبحث محوری نور در فلسفه سهروردی اختصاص دارد. آغاز حکمت خسروانی، مفهوم «نورالانوار» بهعنوان حقیقت مطلق و منشأ تمام هستی، سلسلهمراتب انوار، و نحوه تابش و تجلی نور در مراتب وجود تبیین میشود. بحث فره ایزدی، عالم معنا، عالم خلق و امر، خلسه و خلوت و تقسیمبندی حکما از دیدگاه سهروردی را بهتفصیل شرح میدهد[۹].
فصل پنجم: خمیره ازلی با حکمت جاودان از نظر سهروردی: این بخش به مفهوم «خمیره ازلی» یا فطرت ازلی انسان و ارتباط آن با حکمت جاودان از منظر سهروردی میپردازد. [۱۰].
فصل ششم: فلسفه اشراق یا هزارهگویی آذری کیوانیان: در این فصل، اندیشه آذر کیوان و پیروان او و فرضیه ارتباط فلسفه اشراق سهروردی با جنبشهای هزارهگرای موردبررسی قرار میگیرد[۱۱].
فصل هفتم: نور یا وجود؟ این فصل به یکی از بنیادینترین مباحث متافیزیک در فلسفه اسلامی، یعنی اصالت نور در برابر اصالت وجود، میپردازد[۱۲].
فصل هشتم: سهروردی و انکار صفات حقیقی خداوند: این فصل به بررسی دیدگاه خاص سهروردی در مورد صفات خداوند و نظریه «انکار صفات حقیقی» میپردازد[۱۳].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.