الکتاب و القرآن قراءة معاصرة

الكتاب و القرآن قراءة معاصرة تألیف نویسنده معاصر محمد شحرور، برداشت و نگرشی جدید از قرآن کریم را ارائه می‌دهد و با اتکا به یک روش‌شناسی زبان‌شناختی دقیق، به تفسیر مفاهیم بنیادی اسلامی می‌پردازد تا چالش‌های فکری و اجتماعی دوران جدید را پاسخ گوید.

الکتاب و القرآن قراءة معاصرة
پدیدآوران	شحرور، محمد (نويسنده) دک الباب، جعفر (نویسنده)
عنوان‌های دیگر	... «اسرار اللسان العربی»
ناشر	شرکة المطبوعات للتوزيع و النشر
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	2006م
چاپ	8
شابک	‎-
موضوع	قرآن - اعجاز - قرآن - بررسی و شناخت - قرآن - علوم قرآنی - قرآن - قصه‎ها - قرآن - مسایل متفرقه
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‎‏/‎‏ش‎‏3‎‏ک‎‏2 69/5 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

انگیزه نگارش

1. درک معاصر از «ذکر» (کتاب) به جای تفسیر سنتی یا فقهی: هدف این است که کتاب (قرآن) به عنوان یک قرائت معاصر از ذکر فهمیده شود، نه صرفاً یک تفسیر سنتی یا کتاب فقهی. این رویکرد به معنای مطالعه و فهم قرآن بدون محدودیت‌های تفاسیر قدیمی است.
2. همچنین، هدف قرآن اثبات یا رد وجود خداوند نیست؛ بلکه، استنتاج در مورد وجود یا عدم وجود خداوند به عقل خود خواننده واگذار می‌شود.
3. هدف آن دوری از گرایشات سنتی معاصر است. نویسندگان بر این باورند که هر فردی چیزی در قرآن خواهد یافت که با اعتقادات خودش همخوانی داشته باشد یا چیزی را که به دنبالش بوده، پیدا کند.
4. پرهیز از تعصبات مذهبی و فرقه‌ای و ترویج رویکردی عینی: خواننده متوجه خواهد شد که در این نوشتار از هر نوع تعصب مذهبی و فرقه‌ای فراتر رفته‌ایم. .

ساختار

این کتاب تک‌جلدی شامل یک مقدمه بر روش‌ زبان‌شناختی قرآن توسط جعفر دک الباب، یک مقدمه عمومی، و چهار باب اصلی است که هر باب شامل چندین فصل و هر فصل شامل زیربخش‌هایی است ر.ک: فهرست کتاب ص16-11 </ref>

سبک نگارش

1. روش‌شناسی زبان‌شناختی: نویسنده بر تحلیل عمیق واژگان و ساختارهای زبان عربی تکیه می‌کند تا معانی اصلی متون دینی را کشف کند و از تفسیرهای سنتی فاصله بگیرد
2. بازتعریف اصطلاحات: بسیاری از اصطلاحات کلیدی دینی مانند القرآن، الکتاب، الذکر، الفرقان، حدیث و اسباب النزول با رویکردی نوین بازتعریف می‌شوند
3. تفکیک و طبقه‌بندی: مفاهیم مختلف مانند انزال و تنزیل و نبوت و رسالت با دقت از یکدیگر تفکیک شده و هر یک با ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود تبیین می‌شوند

گزارش محتوا

در مقدمه «المنهج اللغوي» به قلم دکتر جعفر دلباب: این مقدمه به معرفی کتاب دکتر شحرور و روش‌ زبان‌شناختی وی اختصاص دارد. دلباب اهمیت این اثر را در ارائه قرائتی مدرن از قرآن و مقابله با چالش‌های فکری معاصر برجسته می‌کند. او تأکید می‌کند که این روش‌شناسی ریشه‌های عمیقی در زبان عربی دارد و به توضیح دقیق مفاهیمی چون "انزال" و "تنزیل" کمک می‌کند. دکتر دلباب اذعان دارد که شحرور با تکیه بر تحلیل زبان‌شناختی، سیستمی نوین برای تفسیر قرآن بنیان نهاده است که ارتباط زبان، تفکر و واقعیت را محور قرار می‌دهد

مقدمه: با طرح مثالی از باورهای غلط تاریخی (مانند مسطح بودن زمین) آغاز می‌شود تا بر لزوم بازنگری در باورهای دینی تأکید کند نویسنده اشاره می‌کند که تفاسیر سنتی به جای پژوهش عینی، بر احساسات تکیه داشته‌اند و قادر به حل مشکلات معاصر نیستند. او تأکید می‌کند که کتاب حاضر به دنبال پاسخ به پرسش‌های نوین در زمینه جایگاه زن، دموکراسی و اقتصاد از طریق روش‌شناسی علمی و زبان‌شناختی است

باب اول: تمهید در توضیح مصطلحات: در ابتدای این باب، واژگان «الکتاب» و «القرآن» بررسی می‌شوند. «الکتاب» به متن کلی و جامع الهی اشاره دارد که تمامی احکام، قصص و مفاهیم را در بر می‌گیرد، در حالی که «القرآن» به بخش تلاوت‌شده و خواندنی آن گفته می‌شود. نویسنده توضیح می‌دهد که قرآن، متشکل از آیات محکم و متشابه است که آیات محکم، اساس کتاب را تشکیل می‌دهند .

همچنین در توضیح اصطلاح ذکر از دیدگاه نویسنده منظور از ذکر خود قرآن نیست؛ بلکه با توجه به آیه «ص و القرآن ذی الذکر» منظور یکی از صفات قرآن کریم است. این فهم از اصطلاح مشکله بزرگی که بین معتزله و مخالفانشان پیرامون خلق قرآن است را برطرف می‌کند

در فصل دوم این باب بین نبوت به عنوان یک پدیده عینی الهی که از طریق قرآن تجلی می‌یابد، و رسالت به عنوان کاربرد و تفسیر ذهنی این اصول الهی توسط افراد، به ویژه پیامبر اکرم، تمایز قائل می‌شود.

در فصل سوم نیز در توضیح تفاوت انزال و تنزیل، نزول یکباره و کامل وحی (یا بخشی از آن) به یک گیرنده (مثلاً از خدا به قلب پیامبر(ص)) تعریف می‌کند. «تنزیل» به نزول تدریجی و مرحله‌ای وحی به بشریت در طول زمان و متناسب با زمینه‌های خاص اشاره دارد.

باب دوم با عنوان جدل کیهان و انسان، به بررسی جامع رابطه میان جهان هستی و انسان، و همچنین مباحث مرتبط با معرفت و وجود می‌پردازد. این باب در چهار فصل، قواعد حاکم بر کیهان، جدل انسان و معرفت انسانی از جمله پیدایش زبان، نظریه معرفت قرآنی شامل وحی و علم الهی و ابعاد وجود، روزی و اعمال انسان را مورد تحلیل قرار می‌دهد. هدف کلی این بخش، تبیین یک نظریه معرفتی جامع در خصوص ارتباط متقابل انسان و هستی، از دیدگاه قرآنی است.

باب سوم، تحت عنوان أم الكتاب و سنت و فقه به تحلیل بنیادی شریعت اسلامی، معرفت و قانون‌گذاری اختصاص دارد. این باب، ابتدا به تبیین قواعد ثابت و محدود در تشریع و عبادات می‌پردازد. سپس مفهوم سنت را از منظر سیره نبوی، تأسیس دولت اسلامی و جمع‌آوری حدیث بررسی کرده، و در نهایت، به فقه اسلامی، فلسفه آن، احکام و مجازات‌ها پرداخته و ضمن تأکید بر لزوم فهم معاصر برای حل چالش‌های فقه، مدل جدیدی برای مطالعه مسائل زنان در اسلام ارائه می‌دهد. این بخش در مجموع، تلاشی برای بازخوانی و نوآوری در فهم اصول بنیادین اسلامی با رویکردی قرآنی است. .

باب چهارم کتاب با عنوان «في القرآن» به بررسی دو محور اصلی می‌پردازد:

• در فصل اول با عنوان شهوات انسانی به تحلیل انواع شهوات انسانی ذکر شده در قرآن، بنیان‌های نظام اقتصادی در اسلام و مفاهیم زیبایی‌شناختی در ارتباط با خواسته‌های انسانی می‌پردازد .
• در فصل دوم با عنوان قصص در قرآن بر داستان‌های قرآنی، به‌ویژه قصه نوح(ع) و درس‌های استنباطی از آن و همچنین قصه هود(ع) و نقش پیامبران و رسولان تمرکز دارد

این باب در مجموع، تلاشی برای درک عمیق‌تر آموزه‌های قرآنی در زمینه جنبه‌های رفتاری و اجتماعی انسان، از طریق بررسی شهوات و درس گرفتن از سرگذشت پیامبران است.

در پایان کتاب عنوان «الخاتمه» مباحثی از قبیل: تعریف اسلام، تفاوت دین و دولت، اسلامیبودن دولت‌های عربی معاصر، مشکل عقل و رابطع عربی بودن با اسلام، را دربردارد.

پس از خاتمه نموداری بر اساس مباحث کتاب ارائه شده است.

مقاله «اسرار اللسان العربی» اثر جعفر دک الباب در سه فصل و یک خاتمه در انتهای این کتاب عرضه شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.