شرح و تفسیر دیوان امام خمینی«ره»

شرح و تفسیر دیوان امام خمینی «ره»، نوشته قادر فاضلی (متولد 1341ش) پژوهشگر، محقق و شاعر است.

شرح و تفسیر دیوان امام خمینی «ره»
پدیدآوران	فاضلی، قادر (نويسنده) خمینی‌، روح الله، رهبر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران (نویسنده)
عنوان‌های دیگر	دیوان امام. شرح ** شرح و تفسیر و موضوع بندی دیوان امام ** متن کامل دیوان امام به همراه فرهنگ موضوعی و شرح و تفسیر آن ** مجموعه اشعار امام خمینی سلام الله علیه
ناشر	فضيلت علم
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1379ش
چاپ	3
شابک	‎964-91998-6-1
موضوع	خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، 1279 - 1368 . دیوان - فهرست مطالب - شعر فارسی - قرن 14 - خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، 1279 - 1368. دیوان - نقد و تقسیر
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/م99 د9076 8040 PIR
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

موضوع کتاب

این کتاب به شرح و تفسیر دیوان اشعار امام خمینی (ره) می‌پردازد و شامل فرهنگ موضوعی است که بیانگر وسعت و تنوع موضوعات اشعار دیوان است به‌طوری‌که از کل دیوان 653 موضوع استخراج گردیده است.

انگیزه نگارش

انگیزه نگارش این اثر، غنای عرفانی، ادبی، فلسفی، فقهی، تاریخی، حقوقی و فرهنگی دیوان امام خمینی (ره) است .نویسنده باتوجه‌به دشواری دسترسی به ابعاد مختلف دیوان برای عموم مردم و پژوهشگران، تدوین یک فرهنگ موضوعی و شرح جامع را برای تسهیل دسترسی و درک مفاهیم عمیق و گسترده آن ضروری دانسته است. این اثر با هدف ترویج شناخت، معرفت و معنویت نهفته در اشعار ایشان تألیف شده است.

ساختار و مطالب کتاب

کتاب در چهار قسمت مقدمه، فرهنگ موضوعی دیوان امام خمینی، متن کامل دیوان و شرح و تفسیر آن تنظیم شده است:

1-مقدمه: مشتمل بر مطالبی پیرامون دیوان اشعار امام، شرح و فرهنگ موضوعی آن است.

2- فرهنگ موضوعی دیوان: این بخش، شامل ۵۶۳ مدخل بر اساس حروف الفبا است

شیوه فرهنگ موضوعی

شیوه فرهنگ موضوعی در کتاب به این صورت است که مفاهیم و مضامین اصلی دیوان امام خمینی (ره) در قالب مدخل‌های موضوعی دسته‌بندی شده‌اند برای هر مدخل، ابیاتی از دیوان که با آن موضوع مرتبط هستند، آورده شده و به دنبال آن آدرس دقیق شعر (شماره صفحه و شماره غزل یا رباعی) در متن اصلی دیوان ذکر می‌شود. برای مثال: مدخل "آب حیات": در این مدخل، ابیات مرتبط با مفهوم «آب حیات» گردآوری شده‌اند، از جمله:« هزار ساغر آب حیات خوردم از آن لبان و همچو سکندر هنوز عطشانم این شیفتگان که در صراطند همه جوینده چشمهٔ حیاتند همه حق می‌طلبند و خود ندانند آن را در آب به دنبال فراتند‌ همه. ص ۱۵۶ غ ۱۱۸. (به معنای صفحه ۱۵۶، غزل شماره ۱۱۸)

3-متن کامل دیوان: مشتمل بر 149 غزل و 117 رباعی و چند قصیده و اشعاره متفرقه است .

4-شرح و تفسیر دیوان: شامل شرح مبسوط برخی از اشعار دیوان امام است که موضوعی عرفانی داشته که در حقیت در مقدمه فرهنگ موضوعی به اجمال بیان شده است. شارح ذیل عناوینی همچون خدا و جهان در دیوان امام(ره) انسان کامل و امام مهدی (عج)، رابطه انسان و خدا و... مفاهیم عرفانی مطرح شده در دیوان امام (ره) را در این خصوص توضیح داده است.

شیوه شرح و تفسیر

شیوه شرح و تفسیر در کتاب عمدتاً بر رویکرد موضوعی و تحلیلی استوار است. رویکرد کلی شرح شامل موارد زیر است:

• شرح موضوعی جامع :به‌جای تفسیر خط‌به‌خط اشعار، کتاب بر مضامین و مفاهیم اصلی دیوان تمرکز دارد. این موضوعات کلی همچون «خدا و جهان در دیوان امام»، «انسان کامل و امام مهدی (عج)»، «حاکمیت دین و تحقق عدالت»، «مهدی و مهدویت»، «آیینه خدا نما»، «رابطه انسان و خدا» و «عشق و عاشق و معشوق» به‌صورت مستقل و عمیق مورد بحث‌وبررسی قرار می‌گیرند

• تقسیم‌بندی و دسته‌بندی: هر موضوع کلی ممکن است به زیرشاخه‌ها و سرفصل‌های جزئی‌تر تقسیم شود تا تحلیل دقیق‌تری ارائه گردد. به‌عنوان‌مثال، در موضوع «رابطه انسان و خدا»، زیربخش‌هایی مانند «رابطه وصال و اتحاد» بررسی می‌شود. همچنین «عشق و عاشق و معشوق» به «اقسام عشق» (مانند عشق حقیقی، مجازی) تقسیم می‌شود

• استفاده از شواهد شعری و ارجاعات: برای تبیین هر موضوع، ابیات مرتبط از دیوان امام خمینی (ره) نقل شده و سپس به تفسیر و تبیین آنها پرداخته می‌شود. علاوه بر این، از دیدگاه‌های سایر عرفا و متفکران (مانند مولوی، حافظ، عطار، ابن عربی) و نیز ارجاعات قرآنی و روایی برای غنای بخش شرح استفاده می‌شود.

• توضیح اصطلاحات تخصصی :مفاهیم پیچیده و اصطلاحات در فرهنگ موضوعی اشاره شده در این بخش توضیح داده می‌شوند تا درک آنها برای خواننده تسهیل شود مانند «تعریف عشق»

• بررسی ارتباط حقیقی و مجازی: کتاب به تفاوت‌ها و ارتباط میان مفاهیم حقیقی و مجازی در اشعار عرفانی می‌پردازد، مانند «ارتباط حقیقی تا مجاز» در بحث رابطه انسان و خدا است.

• ترسیم و تجسم معانی: یکی از شیوه‌ها، «ترسیم و تجسم معانی» است که مفاهیم پیچیده عرفانی و فلسفی را از طریق مثال‌ها و استعارات شعری و قرآنی روشن‌تر می‌کند. به طور خلاصه، شیوه شرح در این کتاب تحلیلی، موضوعی و جامع‌نگر است که با بهره‌گیری از منابع متعدد و تقسیم‌بندی دقیق، به درک عمیق‌تر و گسترده‌تر دیوان امام خمینی (ره) کمک می‌کند.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.