تاریخ خلیج فارس (بنادر و جزایر ایران)

تاریخ خلیج فارس (بنادر و جزایر ایران)
پدیدآوران	سعادت کازرونی، محمدحسین (نویسنده) خیراندیش، عبدالرسول (محقق) شیخ الحکمایی، عمادالدین (محقق)
ناشر	مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب با همکاری نشر کازرونیه
مکان نشر	تهران
سال نشر	1402 ش
چاپ	اول
شابک	‎978-600-203-287-4
موضوع	خلیج فارس -- تاریخ
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	DSR 2133

تاریخ خلیج فارس (بنادر و جزایر ایران) تألیف محمدحسین سعادت کازرونی (متوفی ۱۳۱۴ق)؛ محقق و مورخ؛ به تصحیح و پژوهش عبدالرسول خیراندیش و عمادالدین شیخ الحکمایی؛ کتابی است که به بررسی تاریخی، جغرافیایی، سیاسی و اقتصادی بنادر و جزایر ایرانی خلیج فارس می‌پردازد و اهمیت این منطقه را از دیدگاه تاریخی و استراتژیک تحلیل می‌کند.

ساختار

کتاب در سه فصل اصلی و همراه با پیش‌گفتار، مقدمه مؤلف، تعلیقات، نمایه‌ها و کتاب‌نامه تدوین شده است.

گزارش کتاب

کتاب «تاریخ خلیج فارس (بنادر و جزایر ایران)» حاصل بیست سال تحقیق و نگارش محمدحسین سعادت کازرونی است که از سال ۱۳۳۹ق آغاز و در دوران اقامت وی در بوشهر تکمیل شده است. نویسنده در ابتدا قصد داشت تاریخ کلیه بنادر و جزایر خلیج فارس را در یک مجلد گردآوری کند، اما به دلیل حجم زیاد مطالب مربوط به بوشهر، آن را جدا کرد و این اثر را به بنادر و جزایر دیگر اختصاص داد. نسخه خطی این کتاب در کتابخانه علی‌اصغر حکمت نگهداری می‌شود و در سال ۱۳۴۰ق به کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران اهدا شده است.

این کتاب با نگاهی تحلیلی به تحولات تاریخی خلیج فارس، به‌ویژه خروج امپراتوری عثمانی از منطقه و تأثیر آن بر توازن قوا می‌پردازد. سعادت با دقت نظر، نشان می‌دهد که چگونه خروج عثمانی‌ها نه‌تنها به نفع بریتانیا بود، بلکه برای ایران نیز فرصتی فراهم آورد تا بحرین را بهتر مدیریت کند و از فشارهای مرزی عثمانی آسوده باشد. وی همچنین به نقش بریتانیا به عنوان قدرت مسلط بعد از جنگ جهانی اول و تا زمان استقلال هند اشاره می‌کند.

فصل اول کتاب به موقعیت جغرافیایی، اوضاع طبیعی، مسائل سیاسی، اقتصادی و تقسیمات ملکی سواحل خلیج فارس اختصاص دارد. در این فصل، حدود طبیعی خلیج فارس، اهمیت آن در نزد سلاطین گذشته و تشکیلات اداری منطقه بررسی شده است.

فصل دوم به تاریخ و وقایع بنادر مهم خلیج فارس و توجه دول اروپایی به این منطقه می‌پردازد. در این بخش، جنگ‌های ایران و یونان، عظمت مقدونیه، فتوحات اسکندر و دیگر رویدادهای تاریخی مورد بحث قرار گرفته‌اند.

فصل سوم نیز به جزایر خلیج فارس اختصاص یافته و ویژگی‌های تاریخی و جغرافیایی آن‌ها را بررسی می‌کند.

این کتاب با وجود گذشت سال‌ها، به دلیل دقت تاریخی و تحلیل‌های عمیق نویسنده، همچنان منبعی معتبر و قابل اعتنا در حوزه مطالعات خلیج فارس به شمار می‌رود.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات