الإنصاف فيما بين العلماء من الإختلاف
الإنصاف فيما بين العلماء من الإختلاف، از آثار ادیب، حافظ، محدث، مورخ، فقیه و شیخالإسلام اندلسى قرن پنجم هجری قمری، ابوعمر يوسف بن عبداللّه بن محمد بن عبدالبر بن عاصم نمرى قرطبی مشهور به ابن عبدالبر (۳۶۸- ۴۶۳ق)، دیدگاههای گوناگون اندیشوران درباره «بسم الله الرحمن الرحیم» و قرائت بلند یا آهسته آن و آیه بودن یا نبودنش را از دیدگاه روایات بیان میکند.
| الإنصاف فيما بين العلماء من الإختلاف | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن عبد البر، یوسف بن عبد الله (نويسنده) |
| سال نشر | 1343ق |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | الف۸ث۸ ۱۰۸/۷ BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- ابن عبدالبر، انگیزه گردآوری مطالب حاضر را درخواست برخی از برادران دانشدوست و حاملان آثار فقاهت از او برای آشنایی با نظر دانشوران پیشین از صحابه و تابعین و پیشوایان فقیهان درباره چگونگی خواندن «بسمله» و آیه بودن آن در حمد و سایر سورهها دانسته است. [۱]
- هرچند این نسخه را «إدارة الطباعة المنیریة» (مصر) سال 1343ق تصحیح و منتشر کرده ولی تصحیح کامل و علمی نشده است. به عنوان مثال معلوم نیست که آیا بر اساس نسخهای چاپی تصحیح شده است یا نسخه خطی؟ اگر چاپی بود، مشخصاتش چیست؟ و چرا نسخه خطی استفاده نشده؟ و اگر خطی بوده، مشخصاتش کدام است؟ ناشر، مقدمه ندارد ولی در آخرین صفحه کتاب، چنین آمده است: این رساله با نسخهای محفوظ در کتابخانه رواق المغاربة مقابله شد که بر روی آن، اجازاتی از دانشمندان قرن هشتم وجود دارد. در پایان آمده است: «و الله اعلم.» که دلالت میکند بر اینکه نگارنده در اجازه یا دانشمند قرن هشتم بودن یا اصالت اجازه یا نسخه تردید دارد. [۲]
ساختار و محتوا
- برخی از مباحث مهمّ این اثر مختصر، عبارت است از:
- اختلاف در قرائت «بسم الله الرحمن الرحیم» هنگام نماز در اول سوره حمد و آیه بودن آن
- آثاری که به آن استناد شده برای اسقاط «بسم الله الرحمن الرحیم» از سوره فاتحه و کراهت قرائت آن در نماز
- روایاتی که «بسم الله الرحمن الرحیم» را اثبات میکند و آن را جزو سوره حمد میداند و جهر یا اخفات در قرائت آن.
نمونه مباحث
- ...عطاء خراسانی گفت: بلند خواندن بسمله، خوب و زیبا است. عکرمه گفت: به کسی که در نماز «بسم الله الرحمن الرحیم» را نمیخواند، اقتدا نمیشود. و طاووس «بسم الله الرحمن الرحیم» را در اول فاتحه میخواند ولی آن را در سوره بعدی نمیخواند. [۳]
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.