خشونت مشفقانه: روایتی از مردسالاری دوران ناصری
خشونت مشفقانه: روایتی از مردسالاری دوران ناصری تألیف روحانگیز کراچی (متولد 1333ش)، پژوهشگر تاریخ اجتماعی؛ این کتاب به بررسی شش رساله تاریخی از دوره قاجار میپردازد که بازتابدهنده روابط جنسیتی و ساختارهای مردسالارانه در عصر ناصری هستند. کتاب با تحلیل محتوای این متون، تصویری از جایگاه زنان و گفتمانهای تربیتی غالب در آن دوره ارائه میدهد.
| خشونت مشفقانه: روایتی از مردسالاری دوران ناصری | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | کراچی، روحانگیز (نویسنده) |
| عنوانهای دیگر | روایتی از مردسالاری دوران ناصری |
| ناشر | نشر تاریخ ایران |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1394ش |
| چاپ | اول |
| شابک | 2-92-6082-964-978 |
| موضوع | زنان - ايران - وضع اجتماعي - قرن 13ق، مردسالاری - تاریخ - قاجاریه |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | HQ ۱۷۳۵/۲ک۴خ۵ |
ساختار
این کتاب در هفت بخش اصلی شامل مقدمه، پنج رساله تاریخی و یک پیوست تنظیم شده است.
گزارش کتاب
کتاب «خشونت مشفقانه» به کوشش روحانگیز کراچی، مجموعهای از شش رساله تاریخی دوره قاجار را درباره روابط جنسیتی و تربیت زنان بررسی میکند. قدیمیترین اثر این مجموعه با عنوان «سلوک و سیرت زن» پیش از 1278ق نوشته شده و پنج نسخه دیگر با عناوینی مانند «آداب معاشرت نسوان»، «نصایح مشفقانه» و «تأدیب النسوان» تا 1304ق تکثیر شدهاند.
نویسنده در تحلیل این متون نشان میدهد که چگونه این رسالهها با ظاهری تربیتی و اندرزگونه، در واقع بازتولید کننده خشونت ساختاری علیه زنان در دوره ناصری بودهاند. این آثار با ترکیبی از سبکهای ادبی (تقلید از سعدی) و زبان عامیانه، مجموعهای از بایدها و نبایدها را برای زنان تعریف میکنند که همگی در خدمت تحکیم موقعیت مردان قرار دارند.
کراچی با مقایسه این نسخهها که برخی توسط شاهزادگان قاجار مانند احتشامالدوله و معتضدالدوله نوشته شدهاند، تحولات گفتمان مردسالارانه در این دوره را ردیابی میکند. او اشاره میکند که چگونه آخرین نسخه در 1304ق با عنوان «تأدیب النسوان باکو» که ترجمهای آزاد از یک اثر خارجی است، همچنان تحت تأثیر فضای مردسالارانه جامعه ایران قرار داشته است.
این کتاب از منظر تاریخ اجتماعی و مطالعات جنسیت، سند ارزشمندی برای درک ساختارهای قدرت و روابط جنسیتی در دوره قاجار به شمار میرود. کراچی با رویکردی انتقادی نشان میدهد که چگونه این متون تحت عنوان «مشفقانه» و «تربیتی»، در واقع ابزاری برای اعمال خشونت نمادین و محدود کردن هرچه بیشتر زنان بودهاند.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات