دیوان المفضلیات
ديوان المفضليات و هي نخبة من قصائد الشعراء المقلين في الجاهلية و أوائل الإسلام، از آثار شاعر، ادیب و تاریخنگار قرن دوم هجری قمری، ابوالعباس مفضل بن محمد ضبی (متوفی 168 یا 178ق) است که گزیدههایی از قصیدههای شاعران کمگوی جاهلی و اسلامی را عرضه میکند. این اشعار را ادیب، لغوی و محدث قرن سوم هجری قمری، ابومحمد قاسم بن محمد بن بشار انباری، مشهور به انباری، (متوفای حدود ۳۰۵ق) شرح کرده است و کهنترین شرح این کتاب بشمار میرود. پژوهشگر معاصر، کارلوس یعقوب لایل، این کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و تعلیقاتی ارزشمند را به زبان عربی و انگلیسی بر آن افزوده، ولی مقدمه به زبان عربی ننوشته و معرفی شخصیت و آثار پدیدآورندگان و همچنین ویژگیها و روش اثر حاضر را نیز به بوته فراموشی سپرده است. لایل البته در مقدمهای جداگانه به زبان انگیسی، اندک توضیحاتی برای مخاطبانش آورده است که در معرفی تفصیلی بررسی میشود.
| دیوان المفضلیات | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن انباری، محمد بن قاسم (نويسنده)
مفضل ضبی، مفضل بن محمد (نویسنده) لایل، کارلوس یعقوب (مصحح) |
| عنوانهای دیگر | دیوان. شرح ** شرح المفضلیات ** و هی نخبة من قصائد الشعراء المقلبین فی الجاهلیة و اوائل الاسلام اختارها الراویة العلامة و الامام الفهامة |
| ناشر | ستاد بزرگ ارتشتاران. اداره روابط عمومی. تاریخ و آرشیو نظامی |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1298ش - 1920م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | مفضل ضبی، مفضل بن محمد، - 168ق. المفضلیات -- نقد و تفسیر - شعر عربی - قرن2ق.- تاریخ و نقد |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 2الف708م 3622 PJA |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- کارلوس یعقوب لایل، برخی از جملات را دوزبانه مینویسد؛ مثلا اینگونه عربی و انگلیسی نوشته است: «بن k 1 and 2 wrongly insert»[۱]؛ یعنی نسخه 1 و 2 کلمه بن (ابن) را اشتباهی در بین «ابومحمد» و «قاسم» درج میکنند. دقت لایل بجاست؛ زیرا ابوبکر محمد بن قاسم انبارى (271- 328ق)، معروف به ابن انباری غیر از ابومحمد قاسم بن محمد بن بشار انباری (متوفای حدود ۳۰۵ق)، مشهور به انباری است و در برخی منابع، گاه میان آثار پدر و پسر خلط کردهاند.
- ابن انباری شرح پدرش (انباری) را بر «ديوان المفضليات» روایت کرده و افزوده است که این کتاب شعر و تفسیر را بر او قرائت کردم[۲].
ساختار و محتوا
نمونه مباحث
- از اشعار «سُوید بن ابیکاهل»:
| كتب الرحمن و الحمد له | سعة الأخلاق فينا و الضلع |
.
«ضلع»، از اضطلاع به معنای قدرتمندی است[۵].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.