ابن جلاب بصری، عبیدالله بن حسین
| ابن جلاب بصري، عبید الله بن حسین | |
|---|---|
 | |
عبیدالله بن حسین بن حسن بن جلاب (متوفی 378ق)، مشهور به ابن جلاب بصری، فقیه مالکی قرن چهارم و صاحب کتاب «التفريع».
تولد
از تاریخ میلادش اطلاعی در دست نیست، اما بدون کوچک‌ترین شک از استادش ابی‌بکر ابهری (289-375ق) کوچک‌تر بوده است. او به احتمال زیاد در ابتدای قرن چهارم هجری در شهر بصره متولد شده است[۱].
نام، شهرت
نامش به اختلاف، عبدالله بن حسین بن حسن بن جلاب، محمد بن حسین، حسین بن حسن و عبدالرحمن بن عبیدالله و شهرتش ابن جلاب و کنیه‌اش ابوالقاسم و نسبتش بصری است.
تحصیل و جایگاه علمی
ذهبی در «سير أعلام النبلاء»، او را شیخ مالکیه، علامه ابوالقاسم بن جلاب و صاحب کتاب «التفريع» معرفی کرده است.
او در نزد قاضی ابوبکر ابهری فقه آموخت و پس از ابهری فقیه‌ترین عالم مالکی در زمان خودش بود و در بغداد مانند او در مذهب مالکی نبود[۲].
ابن جلاب در شکوفایی نهضت علمی در آن زمان سهیم بود و در زمینه علوم شرعی یکی از اعلام مالکیه عراق و یکی از مجتهدینی که خارج از مشهور مذهب به درجه ترجیح و اختیار رسیده‌اند، محسوب می‌شد[۳].
بیشتر شرح‌حال‌نویسان او را منتسب به بصره می‌کنند؛ مگر صاحب «هدية العارفين» که او را بغدادی نامیده است. شاید او در بصره رشد کرده و به بغداد کوچ کرده تا از بزرگان علمای بغداد علم فراگیرد. در رابطه با مذهب مالکی او اختلافی وجود ندارد[۴].
شاگردان
افراد زیادی نزد او شاگردی کرده‌اند، از جمله:
- مسدد بن احمد بن جعفر خزرجی بصری، شارح کتاب «التفريع»؛
- ابوالحسن علی بن قاسم بن محمد بصری؛
- غالب بن عبدالرؤوف بن تمام بن عطیه محاربی؛
- قاضی عبدالوهاب بن نصر بغدادی[۵].
وفات
او در کهن‌سالی، در آخر سال 378ق، به هنگام رجوع از حج وفات یافت[۶].
آثار
- التفريع؛
- كتاب في مسائل الخلاف؛
- شرح المدونة[۷].
پانویس
منابع مقاله
- سید کسروی حسن، مقدمه کتاب «التفريع في فقه الإمام مالك بن أنس، ابوالقاسم عبیدالله بن حسین بن حسن بن جلاب بصری، تحقیق سید کسروی حسن، بیروت، الطبعة الأولی، 2007م.
- دهمانی، حسین بن سالم، مقدمه کتاب «التفريع» ابوالقاسم عبیدالله بن حسین بن حسن بن جلاب بصری، تحقیق حسین بن سالم دهمانی، دارالغرب الإسلامي، الطبعة الأولی، 1987م.