دانشنامه تاریخ
| دانشنامه تاریخ | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | طلوعی، محمود (نویسنده) |
| ناشر | نشر علم |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1387 ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-964-405-953-7 |
| موضوع | تاریخ - دایرةالمعارفها |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | D 9 /ط8د2 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
دانشنامه تاریخ، اثر محمود طلوعى است که به زبان فارسى در دوران معاصر نوشته شده است. کتاب، شرح فشرده و گزیده‌اى از رویدادهاى مهم تاریخى، تاریخ کشورهاى جهان و تراجم احوال شخصیت‌هاى تأثیرگذار تاریخ اعم از چهره‌هاى سیاسى، مذهبى، علمى، ادبى و هنرى است.
ساختار
کتاب حاضر، شامل دو جلد است که جلد اول از حرف الف تا غین و جلد دوم از تا یاء، به ذکر شخصیت‌هایى که با حروف الفبا شروع شده‌اند، اشاره کرده است.
گزارش محتوا
درباره بسیارى از عناوین و مدخل‌هاى این کتاب، مى‌توان کتاب یا کتاب‌ها نوشت و بدیهى است که خواننده این کتاب فقط به فشرده و خلاصه‌اى از هر یک از این عناوین دست خواهد یافت و کسانى که مى‌خواهند، در هر مورد اطلاعات وسیع‌تر و دقیق‌ترى پیدا کنند، باید به منابع و کتاب‌هاى مربوط به همان مورد مراجعه نمایند.
درباره وقایع تاریخى که در منابع مختلف از زوایاى گوناگون مورد بحث قرار گرفته و غالباً تصاویر متفاوت و گاه متناقضى از یک رویداد تاریخى به خواننده ارائه مى‌دهند، مؤلف کوشیده است با مراجعه به معتبرترین منابع، صحیح‌ترین روایت را از یک واقعه تاریخى به خواننده ارائه دهد و در مواردى که ضرورى بوده روایات مختلف از یک واقعه را در کنار هم نقل کرده و قضاوت را به خواننده واگذار نموده است.
در تراجم احوال شخصیت‌هاى تاریخى، اعم از پیشوایان مذهبى و سلاطین و دولت‌مردان و دانشمندان و نویسندگان و فلاسفه و هنرمندان، به شرح حال تأثیرگذارترین آن‌ها اکتفا شده است، زیرا در یک فرهنگ مختصر از مشاهیر جهان که در فهرست منابع خارجى این کتاب به آن اشاره شده است، نام 5000 شخصیت مذهبى، سیاسى، علمى، ادبى و هنرى به چشم مى‌خورد، که اشاره به همه آن‌ها به یک کتاب ده جلدى نیاز دارد و با هزینه‌هاى سنگین فعلى چاپ از عهده هر ناشر مستقلى برنمى‌آید و بهاى گزاف آن را نیز نمى‌توان به خواننده تحمیل کرد.
در فرهنگ‌هاى تاریخى که در هر کشورى چاپ مى‌شود، وقایع مربوط به آن کشور یا شخصیت‌هاى آن کشور بیشتر مورد توجه قرار مى‌گیرند. به طور مثال در فرهنگ‌هاى تاریخى مؤسسه معروف «پنگوئن» انگلستان که در فهرست منابع این کتاب به آن اشاره شده است، نام تمام سلاطین و دولت‌مردان معروف انگلیسى ذکر شده، یا در فرهنگ لاروس فرانسه نام تمام سلاطین و دولت‌مردان و دانشمندان و نویسندگان و هنرمندان فرانسوى را مى‌بینیم. در این دانشنامه نیز ما اولویت را به شخصیت‌هاى معروف تاریخى ایران داده شده و به تأثیرگذارترین آن‌ها اشاره کرده است.
رویدادهاى مهم تاریخى مربوط به هر کشور در تاریخ آن کشور آمده و به سلاطین و دولت‌مردان معروف هر کشور نیز در این تاریخ اشاره شده است؛ ولى در مورد تأثیرگذارترین آن‌ها عنوان و مدخل جداگانه‌اى اختصاص داده شده است. به طور مثال در تاریخ فرانسه، وقایع دوران سلطنت پادشاهان معروف فرانسه؛ مانند لوئى چهاردهم و لوئى پانزدهم و لوئى شانزدهم، که انقلاب فرانسه در زمان سلطنت او روى داد، شرح داده شده، ولى به سلاطین و دولت‌مردان فرانسوى؛ مانند ناپلئون اول و ناپلئون سوم و دوگل که نقش مهمى در تاریخ فرانسه و جهان ایفا کردند، مدخل جداگانه‌اى اختصاص داده شده است.
در این دانشنامه به رویدادهاى تاریخ معاصر ایران و جهان توجه بیشترى مبذول شده است، زیرا تحولات تاریخ معاصر بیشتر در احوال نسل امروز تأثیرگذار بوده است. تاریخ معاصر وقایع بعد از انقلاب کبیر فرانسه را در اواخر قرن هجدهم دربر مى‌گیرد که در ایران از دوران قاجاریه به بعد است. در مورد تاریخ ایران، از این هم فراتر رفته و فصل بلندى را به دوران صفویه اختصاص داده‌ایم، زیرا استقرار مذهب شیعه در ایران، که وقایع بعدى تاریخ ایران را تحت‌الشعاع خود قرار مى‌دهد، از این دوران آغاز مى‌شود.
انتخاب شخصیت‌هاى تأثیرگذار تاریخ در این دانشنامه، تابع سلیقه و نظر شخصى مؤلف نبوده، بلکه در سطح جهانى به منابع معتبرى در این زمینه استناد شده است. یکى از این منابع، کتاب معروف «صد: تأثیرگذارترین شخصیت‌هاى تاریخ» است که نام حضرت محمد(ص) پیغمبر اسلام را در صدر این فهرست آورده و در همین فهرست نام ده‌ها پیشواى دینى و رهبران سیاسى و فلاسفه و دانشمندان و هنرمندان نام‌آور جهان نیز آمده است. در این فهرست صد نفرى از ایرانیان نام کوروش کبیر و زرتشت و مانى را نیز مى‌بینیم. نویسنده این کتاب «مایکل هارت» میزان تأثیر هر یک از این شخصیت‌ها را در تاریخ جهان معیار انتخاب خود قرار داده و در شرح حال آن‌ها نیز نهایت دقت و ظرافت را به کار برده است.
اختصاص صفحات بیشتر یا کمتر به هر یک از شخصیت‌هاى تاریخى در این کتاب به دو عامل بستگى دارد: عامل نخست همان تأثیرگذار بودن آن‌ها در تاریخ و عامل دیگر حوادثى است که در زندگى آن‌ها رخ داده است. در میان این چهره‌هاى تاریخ‌ساز مى‌توان به کوروش کبیر و اسکندر مقدونى یا ناپلئون و هیتلر و بالاخره دکتر مصدق در تاریخ معاصر ایران اشاره نمود. در میان زنان تاریخ‌ساز جهان، علاوه بر چهره‌هاى شناخته شده‌اى نظیر کاترین کبیر یا ملکه الیزابت اول و ملکه ویکتوریا، چهره‌هاى کمتر شناخته شده‌اى نظیر «تئودورا» ملکه بیزانس و «ایزابلا» ملکه اسپانیا نیز در ردیف صد شخصیت تأثیرگذار تاریخ قرار گرفته‌اند، که شرح حال آن‌ها در این کتاب اهمیت و تأثیر آن‌ها را در مسیر تاریخ جهان نشان مى‌دهد. در تاریخ ایران نیز زنى به نام «پریخان خانم» که کمتر کسى نام او را شنیده، بیشترین تأثیر را در دوران صفویه بر جاى گذاشته است که شرح حال وى در این کتاب نقش تعیین کننده او را در این دوران به خوبى نمایان مى‌سازد.
تاریخ کشورهاى جهان که تعداد آن‌ها در آغاز قرن بیست و یکم به دویست نزدیک شده است، بخش مهمى از این دانشنامه را تشکیل مى‌دهد. در مقدمه تاریخ هر کشور موقعیت جغرافیایى و اوضاع سیاسى و اقتصادى این کشورها نیز به اختصار شرح داده شده است. اطلاعات مربوط به جمعیت و اوضاع سیاسى و اقتصادى این کشورها از آخرین نشریات معتبر سال‌هاى 2006 و 2007 گرفته شده و آخرین تحولات مربوط به نیمه اول سال 2008 نیز تا زمان آماده شدن کتاب براى چاپ به آن افزوده شده است. در مورد درآمد ملى و درآمد سرانه مردم کشورهاى جهان نیز، که در گزارش‌هاى مالى و اقتصادى جهانى براساس دلار آمریکا محاسبه مى‌شود، ملاک قدرت خرید دلار در هر کشورى است که با نرخ تورم در هر کشور و کاهش ارزش دلار در برابر ارزهاى معتبر دیگر جهان متغیر است.
وضعیت کتاب
در بخش ضمایم کتاب، بعضى اسناد مهم و گزارش‌هاى مستند تاریخى مربوط به ایران و همچنین روزشمار وقایع ایران و جهان تا پایان قرن بیستم آمده است. درباره رویدادهاى مهم دهه اول قرن بیست و یکم، به تصاویر مربوط به این رویدادها اکتفا شده است.
فهرست کامل منابع خارجى و فارسى این دانشنامه نیز در پایان کتاب از نظر خوانندگان خواهد گذشت.
منابع مقاله
متن و مقدمه کتاب