ایضاح؛ شرح کلمات عربی باباطاهر
ایضاح، شرح کلمات عربی باباطاهر عریان، به قلم ملا سلطان‌محمد گنابادی، «سلطان‌علی‌شاه» است. این نسخه از کتاب به چاپ سنگی منتشر شده است.
| ایضاح | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سلطان علی‌شاه، سلطان محمد بن حیدر (نويسنده) بابا طاهر (نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | الایضاح ** شرح عربی کلمات باباطاهر عریان |
| ناشر | [بی نا] |
| مکان نشر | [بی جا] - [بی جا] |
| سال نشر | 1306ش - 1347ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | عرفان - کلمات قصار - بابا طاهر، قرن 5ق. -- کلمات قصار -- نقد و تفسیر - عرفان - متون قدیمی تا قرن 14 - تصوف - متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 9الف8س 285/4 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
شارح در ابتدای کتاب، در سبب نگارش آن چنین می‌نویسد: چنین می‌گوید سلطان محمد بن حیدرمحمد که از شیخ اجل بابا طاهر عریان کلماتی غامض و دشوار به دست ما رسید که نزد ارباب علوم حل‌نشده مانده بود، بلکه نزد اصحاب حال و شهود نیز غامض بود؛ چراکه بدون التفات به خلایق در دریای حقایق فرورفته و از حال و مقام خویش سخن گفته، نه از حال خلق و مقام ایشان...[۱].
آن‌گونه که شارح گفته، ابتدا شرح را به فارسی ارائه کرده که سودمندتر بوده و سپس تصمیم به شرح عربی عبارات گرفته که شرح با متن هماهنگ باشد[۲].
سلطان‌علی‌شاه، مباحث را در ضمن 47 فصل ارائه کرده است. عناوین فصول کتاب به‌ترتیب عبارت است از: علم و معرفت، الهام و وسوسه، عقل و روح، دنیا و عقبی، حقیقت و رسم، اشاره، وجد، سماع... تا فصل 25 که به عبودیت اختصاص یافته و پس از آن محبت و لوازم آن، اعتکاف و لوازم آن... و در ادامه در فصل 39 به توحید و پس از آن به تصوف و لوازم آن پرداخته است. مباحث کتاب در آخرین فصل با ذکر مباحث پراکنده به پایان آمده است.
شارح در شرح عبارات بابا طاهر، فراوان از اشعار و از جمله اشعار مولوی استفاده کرده است[۳].
نمونه مباحث
شارح در فصل سی‌ام کتاب که در معرفت عقل و روح و نفس و قلب و در شرح عبارت «العقل آلة التميز» است، چنین می‌نویسد: مراد از عقل در اینجا عقل مدققی است که در امور معاش خود دقت می‌کند، به‌گونه‌ای که به معادش می‌رسد. سپس به شرح و توضیح آن پرداخته و این ابیات مولوی را متذکر می‌شود:
- آفتاب آمد دلیل آفتاب گر دلیلت باید از وی رخ متاب
- سایه از وی ار نشانی می‌دهد شمس هر دم نور جانی می‌دهد
و در ذیل آن چنین می‌آورد: و فرمود: عقل چراغ راه عبودیت است؛ چراکه عبودیت طریق به ربوبیت و عقل، چراغ سالک در طریق عبودیت است که راه و آفات و زیان‌های آن با آن دیده می‌شود[۴].
پانویس
منابع مقاله
متن کتاب.