خشنی، محمد بن عبدالسلام
| خشنی، محمد بن عبدالسلام | |
|---|---|
 | |
محمد بن عبدالسلام خُشَنی (۲۱۸-۲۸۶ق)، از شاعران، ادیبان، واژه‌شناسان، حافظان، محدثان و مورخان قرن سوم هجری قمری که 25 سال از زندگی خود را در مسافرت برای شنیدن و آموختن حدیث گذراند و مکتب حدیثی اندلس را تأسیس کرد و شاگردان بسیاری از او بهره بردند.
ولادت و تربیت
- ابوعبدالله محمد بن عبدالسلام بن ثعلبه خشنی اندلسی قرطبی، به سال ۲۱۸ق، در قرطبه متولد شد.
- او پس از دوران کودکی و نوجوانی برای فراگیری علوم به شهرهایی سفر نمود. ابتدا در بصره علم حدیث را از کسانی همچون محمد بن بشار بندار، نصر بن علی جهضمی و دیگران آموخت و ابوحاتم سهل بن محمد سجستانی، عباس بن فرج ریاشی و ابواسحاق زیادی را ملاقات نمود و بسیاری از کتاب‌های لغت را از آنها فراگرفت. سپس به بغداد سفر کرد و کتاب‌های ابوعبید قاسم بن سلام را استنساخ نمود...
- خشنی در مصر نیز از سلمة بن شبیب، محمد بن عبدالرحیم برقی و دیگران علم آموخت و سرانجام با کوله‌باری از علوم حدیث، لغت و شعر جاهلی، پس از ۲۵ سال دوری از وطن به اندلس بازگشت و حال خود را در غربت در قالب شعری توصیف نمود. افراد بسیاری در اندلس از او بهره بردند که از جمله می‌توان به اسلم بن عبدالعزیز بن هاشم و قاسم بن اصبغ بیانی اشاره نمود[۱].
فعالیت‌ها
- خشنی دارای زبانی فصیح و گشاده بود و هماره از حاکمان دوری می‌جست. هنگامی که امیر محمد او را برای امر قضاوت فراخواند، از پذیرش آن پوزش خواست. او در حفظ لغت و نقل حدیث فردی نامدار و امین بود[۲].
وفات
- خشنی سرانجام، در رمضان سال ۲۸۶ق، در 68 سالگی جان به جان‌آفرین تسلیم کرد[۳]. شمس‌الدین ذهبی وفات او را در همان سال ذکر کرده، ولی وی را هشتادساله شمرده[۴] که اشتباه است.
آثار
- طبقات علماء أفريقية.
- شرح كتاب الحديث.
- التاريخ (ابوحفص فلاس) که برطبق روایت خشنی است.
پانویس
منابع مقاله
- گروهی از پژوهشگران، «فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامى»، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم 1389ش.
- المقری التلمسانی، احمد بن محمد، «نفح الطيب من غصن الأندلس الرطيب»، تحقیق احسان عباس.
- الذهبی، شمس‌الدین، «سير أعلام النبلاء»، تحقیق مجموعة من المحققين بإشراف الشيخ شعيب الأرناؤوط، مؤسسة الرسالة، 1405ق.