الفوائد المکية
| الفوائد المکية | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | استر آبادی، محمد امین بن محمد شریف (نويسنده)
طوسی، محمد بن حسن (نويسنده) استرآبادی، محمد بن علی ( محشی) نجفی، محمد بن جا‌بر ( گردآورنده) فاضلی، علی ( محقق) |
| عنوان‌های دیگر | الاستبصار فیما اختلف من الاثا‌ر. شرح ** حاشیة الاستبصار ** شرح الاستبصار |
| ناشر | مرکز فقه الأئمة الأطهار (علیهم السلام) |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1399ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-600-388-146-4 |
| موضوع | طوسی، محمد بن حسن، 385 - 460ق. الاستبصار فیما اختلف من الاخبار - نقد و تفسیر - احادیث شیعه - قرن 5ق. -- نقد و تفسیر - احادیث احکا‌م -- قرن 5ق. -- نقد و تفسیر |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 5022الف9ط 130 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الفوائد المكية؛ شرح الاستبصار، اثر محمدامین استرآبادی (متوفای 1036ق)، شرحى است ناتمام بر استبصار شیخ طوسى (385-460ق)، که همراه با «حاشية الاستبصار» نوشته محمدامین استرآبادی و میرزا محمد استرآبادی، با تحقیق علی فاضلی، منتشر شده است.
یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که در این کتاب توسط استرآبادی مورد بررسی قرار گرفته است، موضوع «علم الهی» است. او در این کتاب، نقدهایی به جلال‌الدین دوانی وارد کرده است. این انتقادها در واقع، تکرار عینی انتقادهای ارائه‌شده در «المباحث الثلاثة» است[۱].
در این کتاب، به منابع و آرای علمای دیگری، به‌خصوص ابن عربی (متوفی 137ق) و شمس‌الدین خفری (متوفی 157ق) نیز ارجاع شده است. بحث علم الهی در این کتاب، شرحی از آثار علمای پیشین نیست، بلکه بررسی مجزای مسئله علم خداوند به ممکنات با ارجاع به آثار علما است[۲].
استرآبادی، بحث را این‌گونه آغاز نموده است که: «آیا خداوند دارای صفت علم است یا نه؟» پاسخ این است که می‌توان خداوند را با صفت علیم توصیف کرد؛ چراکه او از مخلوقاتش برتر است و آفریدگان او نیز دارای صفت دانایی هستند. او در تأیید این بحث، به قرآن استناد کرده است[۳].
استرآبادی معتقد است وقتی یک انسان پیرامون چیزی از پیش آگاهی داشته باشد، دست به خلق آن می‌زند و اگر به این عقیده باور داشته باشیم که خداوند تنها پس از آفرینش اشیاء به آنها علم و آگاهی پیدا می‌کند، بنابراین، انسان را در مرتبه‌ای والاتر از خداوند قرار داده‌ایم که این امر از جهت منطقی، صحیح نیست. بنابراین لازم است خداوند درباره اشیایی که می‌آفریند، از پیش آگاهی داشته باشد[۴].
یکی از شاخص‌های اصلی کتاب حاضر، گونه‌شناسی پیچیده‌تر علم خداوند است. استرآبادی در این کتاب، پنج مرتبه از علم خداوند را ذکر کرده است[۵].
یکی از تحولات مهم در دیدگاه‌های استرآبادی، در این کتاب اتفاق افتاده است. او برخلاف آثار قبلی خود که علم خداوند به ممکنات را قبل از خلقت، نوعی علم اجمالی توصیف می‌کرد نه علم تفصیلی، تلاش کرده است تا نشان دهد که علم خداوند به ممکنات، نوعی علم تفصیلی است[۶].
پانویس
منابع مقاله
اصغری، محمدجواد؛ طباطبایی، سید مهدی؛ فرمانیان، مهدی، «بازشناسی شخصیت اخباری محمدامین استرآبادی با بررسی دیدگاه علم الهی او»، پایگاه مجلات تخصصی نور، آیین حکمت، بهار 1394، شماره 23، به آدرس: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1097174/