رسالة ابن أبي‌زيد القيرواني (مالک الصغیر)

رسالة ابن أبي زيد القيرواني (مالک الصغیر)
پدیدآوران	ابن ابی‌زید، عبدالله بن عبدالرحمن (نويسنده) طه‍طاوی‌، اح‍م‍د م‍ص‍طف‍ی‌ ق‍اس‍م‌ (محقق)
عنوان‌های دیگر	إیضاح المعانی علی رسالة القیرواني
ناشر	دار الفضيلة
مکان نشر	مصر - قاهره
سال نشر	2005م
چاپ	1
شابک	‎977-297-261-1
موضوع	فقه مالکی - قرن 4ق.
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	1383 5ر2الف 178/45 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

رسالة ابن ابی زید القیروانی، اثری از ابومحمد عبدالله بن ابی‌زید قیروانی مشهور به مالک صغیر (310- 386ق) از علمای مذهب مالکی، در موضوع فقه است. این اثر توسط احمد مصطفی قاسم طهطاوی تحقیق شده است.

نوشتار حاضر مشتمل بر واجبات امور دینی و سنن، نوافل و آداب و اصول مسائل فقهی به صورت مختصر و بر اساس مذهب فقهی مالک بن انس است و حاوی چهارده هزار مساله برگرفته از احادیث نبوی به‌ تصریح یا به اشاره است.

گفته شده است نویسنده این رساله را به درخواست یکی از استادان خود ابو اسحاق سبایی یا محرز بن خلف تونسی نوشتهو نگارش آن را در سال 327ق به پایان رسانده است.

این رساله از مشهورترین آثار در فقه مالکی قلمداد شده که در زمان حیات نویسنده رواج یافت است و ستایش برخی از عالمان متقدم و متاخر را برانگیخته است و از آنجایی که مورد توجه و عنایت برخی از مستشرقان قرار گرفته با ترجمه‌های فرانسوی و انگلیسی منتشر شده است. همچنین به جهت اهمیت این رساله شرحها و حواشی متعددی بر آن نگاشته شده است. مطالب کتاب در چند باب تنظیم شده و محتوی مباحث، اعتقادی و فقهی است. نویسنده بخشی از رساله را به مباحث عقیدتی (صفات و اسماء، قضا و قدر، بهشت و دوزخ و...) به صورت مختصر اختصاص داده و در بخش عمده آن به مسائل مختلف فقهی و مسائل اساسی اصول فقه و سنن و آداب مختلف پرداخته است.

محقق، علاوه بر استخراج و آیات، احادیث و روایات متن و ارجاع آنها در پاورقی، برخی اعلام ذکر شده در متن را به صورت مختصر معرفی کرده است. وی همچنین معانی برخی الفاظ و مصطلحات فقهی را ذکر کرده و به توضیح و تحلیل برخی عبارات دشوار و برخی مسائل فقهی و بیان ترجیحات در مسائل فقهی مورد اختلاف -که نویسنده متعرض ترجیح آنها نشده- پرداخته و به قول مشهور در مساله مورد بحث بر اساس مذهب مالکی اشاره کرده است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. ابن دباغ، عبد الرحمن بن محمد، معالم الإيمان في معرفة أهل القيروان، خيالى، عبد المجيد، بیروت، دار الكتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون، چاپ اول، 1426ق.
3. حبشى، عبدالله محمد. جامع الشروح و الحواشي‏. هيئة أبوظبي للثقافة و التراث، المجمع الثقافي‏. ابوظبى. 1427ق. چاپ دوم.‏
4. حاجى خليفه، مصطفى بن عبد الله، كشف الظنون عن أسامي الكتب و الفنون، بیروت، دار إحياء التراث العربی، چاپ اول، بی‌تا.