رسالة ابن أبي‌زيد القيرواني (مالک الصغیر)
رسالة ابن ابی زید القیروانی، اثری از ابومحمد عبدالله بن ابی‌زید قیروانی مشهور به مالک صغیر (310- 386ق) از علمای مذهب مالکی، در موضوع فقه است. این اثر توسط احمد مصطفی قاسم طهطاوی تحقیق شده است.
| رسالة ابن أبي زيد القيرواني (مالک الصغیر) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن ابی‌زید، عبدالله بن عبدالرحمن (نويسنده) طهطاوی، احمد مصطفی قاسم (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | إیضاح المعانی علی رسالة القیرواني |
| ناشر | دار الفضيلة |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| سال نشر | 2005م |
| چاپ | 1 |
| شابک | 977-297-261-1 |
| موضوع | فقه مالکی - قرن 4ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 1383 5ر2الف 178/45 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
نوشتار حاضر مشتمل بر واجبات امور دینی و سنن، نوافل و آداب و اصول مسائل فقهی به صورت مختصر و بر اساس مذهب فقهی مالک بن انس است و حاوی چهارده هزار مساله برگرفته از احادیث نبوی به تصریح یا به اشاره است.[۱] گفته شده است نویسنده این رساله را به درخواست یکی از استادان خود ابو اسحاق سبایی یا محرز بن خلف تونسی نوشته[۲]و نگارش آن را در سال 327ق به پایان رسانده است.[۳]
این رساله از مشهورترین آثار در فقه مالکی قلمداد شده که در زمان حیات نویسنده رواج یافت است و ستایش برخی از عالمان متقدم و متاخر را برانگیخته است[۴] و از آنجایی که مورد توجه و عنایت برخی از مستشرقان قرار گرفته با ترجمه‌های فرانسوی و انگلیسی منتشر شده است.[۵] همچنین به جهت اهمیت این رساله شرحها و حواشی متعددی بر آن نگاشته شده است.[۶] مطالب کتاب در چند باب تنظیم شده و محتوی مباحث، اعتقادی و فقهی است. نویسنده بخشی از رساله را به مباحث عقیدتی (صفات و اسماء، قضا و قدر، بهشت و دوزخ و...) به صورت مختصر اختصاص داده و در بخش عمده آن به مسائل مختلف فقهی و مسائل اساسی اصول فقه و سنن و آداب مختلف پرداخته است.
محقق، علاوه بر استخراج و آیات، احادیث و روایات متن و ارجاع آنها در پاورقی، برخی اعلام ذکر شده در متن را به صورت مختصر معرفی کرده است. وی همچنین معانی برخی الفاظ و مصطلحات فقهی را ذکر کرده و به توضیح و تحلیل برخی عبارات دشوار و برخی مسائل فقهی و بیان ترجیحات در مسائل فقهی مورد اختلاف -که نویسنده متعرض ترجیح آنها نشده- پرداخته و به قول مشهور در مساله مورد بحث بر اساس مذهب مالکی اشاره کرده است.[۷]
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- ابن دباغ، عبد الرحمن بن محمد، معالم الإيمان في معرفة أهل القيروان، خيالى، عبد المجيد، بیروت، دار الكتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون، چاپ اول، 1426ق.
- حبشى، عبدالله محمد. جامع الشروح و الحواشي. هيئة أبوظبي للثقافة و التراث، المجمع الثقافي. ابوظبى. 1427ق. چاپ دوم.
- حاجى خليفه، مصطفى بن عبد الله، كشف الظنون عن أسامي الكتب و الفنون، بیروت، دار إحياء التراث العربی، چاپ اول، بی‌تا.