ابیوردی، ابوالحسن بن احمد

ابیوردی، ابوالحسن بن احمد
پرونده:NUR......jpg
نام کامل	علی بن احمد ابیوردی
نام پدر	احمد
ولادت	936ق
رحلت	966ق
مدفن	اردبیل

ابوالحسن علی بن احمد ابیوردی کاشانی (۹۳۶-۹۶۶ق)، معروف به دانشمند، متکلم، ریاضیدان و منجم معروف قرن دهم که در دوران شاه طهماسب صفوی می‌زیسته است.

ولادت

پدرش، مولانا احمد از دانشمندان زمان بود. هیچ‌یك از منابع معتبر به تاریخ تولد او تصریح نكرده‌اند، اما با توجه به نوشتۀ قمی كه درگذشت او را در ۹۶۶ ق در ۳۰ سالگی دانسته است، می‌توان زمان تولد او را به دست آورد.

تحصیلات

ابتدا در بخارا به صوفیان ملحق شد و سپس به ایران بازگشت و در کاشان ساکن شد و به تدریس پرداخت. ابوالحسن در شهر کاشان بزرگ شد و با هوش فراوان و حافظۀ قدرتمندی که داشت، به زودی، همۀ علوم رایج زمان خویش را آموخت.

او در چهارده سالگی، شرح تجرید و در بیست سالگی، المجسطی را درس می‌داد. گفته‌اند که دانشمند ابیوردی دوازده مسأله از هجده مسأله حل نشده ریاضی در قدیم را حل کرد(شش مسألۀ دیگر را قبلا خواجه نصیر حل کرده بود).

بر اساس نوشتۀ آقا بزرگ تهرانی، وی از معاصرین شمس‌الدین خفری و از اساتید احمد فنائی خلخالی بوده است. گفتنی است که ابوالحسن کاشانی نزد اساتید برجسته‌ای همچون غیاث‌الدین منصور دشتکی درس آموخت و از محضر آنان بهره‌های فراوانی جسته است. برخی به تسنن وی حکم نموده‌اند، لکن آن‌گونه که صاحب کتاب ریاض متذکر می‌شود، وی در ابتدای کتاب روض الجنان به تشیع خویش تصریح نموده است.

وفات

وی به سال 966 هجری قمری در سی سالگی دار فانی را وداع گفت و در دارالارشاد اردبیل به خاک سپرده شد. محتشم كاشانی ـ شاعر معروف سدۀ ۱۰ ق ـ در رثای او شعری سروده و ماده تاریخ فوتش را «ماه اوج فضل» آورده كه با ۹۶۶ ق برابر است

آثار

1. اثبات الواجب و صفاته یا اثبات واجب الوجود
2. بیان دیات و قصاص
3. رساله‌ای در حل اشكالِ شكل پانزدهم از مقالۀ سوم اقلیدس به عربی
4. روض الجنان، در حكمت طبیعی به زبان عربی
5. شرح الفرائض النصیریة، شرحی است به عربی بر رسالۀ فرائض خواجه نصیرالدین طوسی
6. وجیزة لحل بعض من صفات الاشكالات الواردة علی الحركة
7. ارکان الایمان
8. الحسنی في قواعد الحکمة الطبیعية
9. حل إشکال الشکل الخامس عشر
10. رسالة دیات و قصاص
11. رسالة إلی عیاث‌الدین منصور

منابع مقاله

1. دیانت، علی‌اکبر، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374
2. محقق، مهدی؛ علوم محضه از آغاز صفویه تا تأسیس دارالفنون، مرکز بین‌المللی گفتگوی تمدنها، 1384هجری شمسی