الفضائل الباهرة في محاسن مصر و القاهرة

    از ویکی‌نور
    الفضائل الباهرة في محاسن مصر و القاهرة
    الفضائل الباهرة في محاسن مصر و القاهرة
    پدیدآورانابن ظهیره، محمد بن محمد (نويسنده)

    سقا، مصطفی (محقق)

    مهندس، کامل ( محقق)
    ناشردار الکتب و الوثائق القومیة. الإدارة المرکزیة للمراکز العلمیة. مرکز تحقیق التراث
    مکان نشرمصر - قاهره
    سال نشر1430ق - 2009م
    چاپ2
    شابک977-18-0624-6
    موضوعقاهره - تاریخ - مصر - تاریخ
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ف‎‏6‎‏ 77 DZT
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    الفضائل الباهرة في محاسن مصر و القاهرة، اثری از ابن ظهیره محمد جمال‌الدین بن محمد نورالدین است. این اثر به موضوع تاریخ (تاریخ محلی) اختصاص یافته و توسط مصطفی سقا و کامل مهندس تحقیق شده است.

    نوشتار حاضر مشتمل بر مطالبی در تاریخ و جغرافیای مصر و قاهره است. ازآنجاکه «ابن ظهیره» یا «ظهیره»، اسمی علم برای خاندانی مکی از بنی‌مخزوم است و افراد زیادی از حافظان و فقها و قضات و محدثین با این عنوان شهرت دارند، این اختلاف پیدا شده که آیا صاحب کتاب حاضر کدام‌یک از افراد مشهور به این عنوانند[۱]. بااین‌وجود محقق اثر بر اساس شواهدی احتمال انتساب این اثر به ابواسحاق ابراهیم بن علی بن محمد بن حسین بن علی بن عطیه، ابن ظهیره (825-891ق) را قوی‌تر دانسته؛ گرچه بعید نمی‌داند که ابوالطیب محب‌الدین احمد، مؤلف کتاب باشد[۲].

    نویسنده در نگارش این کتاب از آثار دانشمندان پیش‌گام در تاریخ و جغرافیای مصر، نظیر: «فتوح مصر و أخبارها» نوشته ابن عبدالحکم (م 257ق)، «ولاة مصر و قضاتها و فضائلها» از محمد بن یوسف کندی (م 350ق)، «فضائل مصر» ابن زولاق (م 387ق) و به‌ویژه از استاد خود تقی‌الدین مقریزی (م 845ق) بهره گرفته است[۳]. صرف نظر از دو فصل این کتاب (ذکر زیبایی‌های مصر و آنچه به مصر اختصاص دارد) که از ابتکارات نویسنده است، کتاب یادشده به‌مثابه مختصری از کتاب خطط مقریزی تلقی شده است[۴].

    اهمیت این اثر در حقیقت به استفاده گسترده نویسنده از مصادری دانسته شده که در حال حاضر در دسترس نمی‌باشند[۵].

    کتاب در یک مقدمه، نوزده فصل و یک خاتمه تنظیم شده است[۶]. نویسنده ضمن ذکر مبدأ و آغاز مصر و حدود و ثغور آن، به ذکر حاکمان آن قبل از طوفان زمان حضرت نوح(ع)، دوران جاهلی و زمان فتح اسلامی تا دوران سلطان مراد عثمانی و همچنین به ذکر استان‌ها و شهرها و روستاها و مراکز جمعیتی آن پرداخته است.

    فضیلت مصر از خلال آیات قرآن و احادیث شریف نبوی، دعای انبیا برای مصر و مردمان آن و وصف آن توسط برخی عالمان، از دیگر مطالبی است که نویسنده متعرض آنها شده است. وی در مطالبی دیگر به انبیا، حاکمان، پادشاهان و دانشمندانی که در مصر متولد شده‌اند، اشاره کرده و همچنین از مساجد و ابنیه، مقدار خراج آن، خوراک و پوشاک مصر برگرفته از کتاب خطط ابن زولاق و تاریخ او، سخن به میان آورده است. ذکر عجایب مصر و مقاییس آن و ذکر شهر قاهره به‌همراه یاد زیبایی‌های مصر و امور مختص به مصر و قاهره، از دیگر مطالب کتاب است[۷].

    محقق علاوه بر اشاره به اختلاف برخی از عبارات متن کتاب در نسخ مختلف، در پاورقی[۸]، به استخراج و مستندسازی مطالب اثر بر اساس منابع مختلفی که نویسنده از آنها استفاده کرده، پرداخته است[۹]. وی در مواردی نیز توضیحاتی را راجع به برخی از عبارات و اماکن و برخی از شخصیت‌ها که نامی از آنها در متن آمده، آورده است[۱۰].

    پانویس

    1. ر.ک: مقدمه، صفحه ج - ه
    2. ر.ک: همان، صفحه ه
    3. ر.ک: همان، صفحه ز
    4. ر.ک: همان
    5. ر.ک: همان
    6. ر.ک: همان، صفحه ه
    7. ر.ک: همان، صفحه ه - و
    8. ر.ک: متن کتاب، ص1-2
    9. ر.ک: مقدمه، صفحه ز
    10. ر.ک: متن کتاب، ص4

    منابع مقاله

    مقدمه و متن کتاب.

    وابسته‌ها