ابن تیمیه، فخرالدین محمد بن خضر
ابن تَیمیه، فخرالدین ابوعبدالله محمد بن خضر بن محمد (542 -622ق/1147- 1225م)، فقیه، مفسر، خطیب، ادیب و شاعر حنبلى.
| ابن تیمیه، فخرالدین محمد بن خضر | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | ابن تَیمیه، فخرالدین ابوعبدالله محمد بن خضر بن محمد |
| لقب | فخرالدین |
| نام پدر | خضر بن محمد |
| ولادت | 542ق |
| محل تولد | حران، عراق |
| محل زندگی | حران |
| رحلت | 622ق |
| مذهب | حنبلی |
| منصب | امام و خطیب جامع حران |
| اطلاعات علمی | |
| علایق پژوهشی | فقه، تفسیر، ادبیات |
| اساتید | احمد بن ابى‌الوفاء، حامد بن ابى‌الحجر، ناصح‌الاسلام ابن منى |
| شاگردان | شهاب قوصى، امام مجدالدین بن تیمیه (برادرزاده او)، جمال یحیى بن صیرفى |
| برخی آثار | الموضح في الفرائض، التفسیر الكبیر، تخلیص المطلب في تلخیص المذهب؛ |
سال مرگ او را 621ق نیز نوشته‌اند. وی از عالمان به‌نام خاندان «ابن تیمیه حرّانى» و عموی پدر تقى الدین احمد بن عبدالحلیم ابن تیمیه (ه م)، عالم و فقیه مشهور حنبلى بود. پدرش نیز از عالمان و زاهدان روزگار خود به شمار مى‌رفت. شهرت او و دیگر اعضای این خاندان به تیمیه به علت انتساب آنان به مادر یا جده وی بود كه تیمیه نام داشت و در شهر خود به موعظه مى‌پرداخت.
تولد
محمد در حران (از شهرهای كهن بین‌النهرین) در سال 542ق متولد شد.
قرائت قرآن و دیگر دانش‌های مقدماتى را در كودكى نزد پدر و دیگر عالمان حران آموخت. پس از آن به بغداد سفر كرد و در آن‌جا از فقیهان و محدثان، دانش‌های رایج روزگار را فراگرفت.
اساتید
استادان او در فقه و حدیث و ادب عبارتند از: احمد بن ابى‌الوفاء، حامد بن ابى‌الحجر، ناصح‌الاسلام ابن منى، احمد بن بكروس، ابومحمد بن خشاب، جعفر بن دامغانى، ابوالفتح محمد بن عبدالباقى بن سلمان، ابوالحسن سعدالله بن نصر بن دجاجى، ابوالفضل احمد بن صالح بن شافع، ابوبكر عبدالله بن محمد بن نقور، ابوالقاسم یحیى بن ثابت بن بندار، ابوالنجیب سهروردی، مبارك بن خضیر، على بن عساكر بطایحى، ابوالحسین یوسفى و برادرش ابونصر، ابوالفتح بن شاتیل و شهدة. برخى از اینان در حران مى‌زیسته‌اند و برخى در بغداد.
ابن تیمیه در 604ق/1207م از راه بغداد به حج رفت و سپس به بغداد بازآمد و به وعظ پرداخت و پس از آن به شهر خویش بازگشت. او رئیس، امام و خطیب جامع حران بود و از سال 588 تا 610ق 5 دوره درس تفسیر قرآن را در جامع حران به پایان برد. وی در مدرسه نوریه نیز تدریس مى‌كرد و مدرسه دیگری در حران ساخت. ابن تیمیه را به دانش و صلاح ستوده و از او كراماتى نقل كرده‌اند.
شاگردان
گروهى از محدثان نزد او درس خوانده، از او حدیث شنیده و نقل كرده‌اند. بنام‌ترین آنان عبارتند از: شهاب قوصى، امام مجدالدین بن تیمیه (برادرزاده او)، جمال یحیى بن صیرفى، عبدالله بن ابى‌العزّ، ابوبكر بن الیاس رسعنّى، سیف بن محفوظ، ابوالمعالى ابرقوهى، رشید فارقى. ابو محمد عبدالغنى خطیب حران (فرزند او)، ابن نقطه، ابن نجار، سبط ابن جوزی و ابن عبدالدائم. یاقوت حموی او را دیده و از او اجازه حدیث یافته است. او در بغداد مدتى ملازم ابوالفرج بن جوزی بوده و بسیاری از تصنیفات او به‌ویژه كتاب زادالمسیر فى التفسیر را نزد او آموخته است.
وفات
وی در حران سال 622ق درگذشت.
آثار
عمده‌ترین آثار ابن تیمیه عبارتند از:
- الموضح في الفرائض؛
- التفسیر الكبیر در بیش از 30 مجلد؛
- تخلیص المطلب في تلخیص المذهب؛
- ترغیب‌القاصد في تقریب‌المقاصد؛
- بلغةالساغب و بغیةالراغب؛
- شرح الهدایة أبي‌الخطاب كه آن را ناتمام گذاشت؛
- مختصر في المذهب؛
- دیوان مشهور الخطب‌الجمعیة.
ابیاتى از اشعار او نیز نقل شده است. بین ابن تیمیه و موفق‌الدین مكاتباتى صورت گرفته كه برخى از آنها حكایت از اختلاف نظر فقهى و كلامى میان آن دو مى‌كند. [۱]
پانویس
- ↑ یوسفى اشكوری، حسن، ج3، ص193
منابع مقاله
یوسفى اشكوری، حسن، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374.