شاپور تهرانی، ارجاسب بن خواجگی
| شاپور تهرانی، ارجاسب بن خواجگی | |
|---|---|
 | |
ارجاسب بن خواجگی شاپور تهرانی (965-1028تا1030)،، که به «امیدی تهرانی» معروف است، از شاعران نامی اواخر قرن نهم و اوایل قرن دهم بشمار می‌آید. از آثار شاپور، شیعی بودن او را می‌توان فهمید.
نام و نسب شاعر
نام شاعر در تذکره‌ها غالباً «شاپور» یا «شاهپور» ذکر شده است. تذکره خلاصة الاشعار که در زمان حیات شاعر تألیف شده، او را «خواجه شرف‌الدین شاپور» می‌نامد. عنوان «خواجه» نیز در سده‌های نهم، دهم، یازدهم و دوازدهم برای کسانی که به بازرگانی سرگرم بوده‌اند، به‌کار میرفت. در تذکره‌های عرفات العاشقین، مخزن الغرایب، ریاض الشعرا، مجمع النفائس، نام اصلی شاعر «ارجاسب» ذکر شده است و در غالب تذکره‌ها صفت نسبی «تهرانی» یا «رازی» با اسم او همراه است. بنابراین نام کامل شاعر را می‌توان «خواجه شرف‌الدین شاپور (ارجاسب) تهرانی رازی» دانست. شاپور به خاندانی منسوب است که اگرچه شغل اصلی آنها تجارت و زراعت بوده، اما غالب افراد این خاندان از اهل علم و ادب بشمار می‌آیند.
تخلص
تخلص اولیه شاعر، «فریبی» بوده و تا سال 1003ق، که سال بازگشت از سفر اول است، با این تخلص شعر سروده است. به نظر می‌رسد، شاعر پس از اختیار تخلص «شاپور»، اشعاری را که با تخلص «فریبی» سروده، تغییر داده باشد[۱].
تاریخ تولد
هیچ‌یک از تذکره‌هایی که به احوال و آثار شاپور پرداختند، به تاریخ تولد او اشاره‌‌ای نکردند. مؤلف تذکره عرفات العاشقین وقتی جریان ملاقات خود را با شاپور در شهر لاهور شرح می‌دهد، می‌گوید که شاعر در اثنای بازگشت از سفر دوم خود، حدود شصت سال داشته است. ازآنجاکه همه تذکره‌ها، تاریخ بازگشت شاعر را از سفر دوم، سال 1025ق، نوشته‌اند، می‌توان با کم کردن عدد شصت از 1025ق، به تاریخ تولد شاعر دست یافت. بدین‌ترتیب می‌توان گفت تاریخ تقریبی تولد شاپور 965ق، است[۲].
اعتقادات
مروری گذرا در شعر شاپور، شیعی بودن او را آشکار می‌سازد. علاقه و ارادت شاعر به خاندان عصمت و طهارت از جای‌جای اشعار او پیداست و حکایت از آن دارد که او در عقیده خود مسلمانی راسخ و استوار است[۳].
آثار
دیوان شاپور تهرانی: شامل غزلیات، قصاید، مثنوی خسرو و شیرین، ترجیع‌بند و رباعیات[۴].
پانویس
منابع مقاله
کاردگر، یحیی، مقدمه «دیوان شاپور تهرانی»، تهران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، چاپ اول، 1382.