مصباح الهداية في إثبات الولاية (قاهره)
| مصباح الهداية في إثبات الولاية | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | بهبهانی، سید علی (نویسنده) حکمي، مرتضي (مقدمه نویس) |
| عنوان‌های دیگر | تحقيق علمي دقيق في إثبات الولاية و الإمامة مما تضافرت عليه الآيات و الروايات يتميز بقوة الحجة و رصانة المنطق و البرهان |
| ناشر | مطبوعات النجاح |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| سال نشر | 1355ش , 1396ق |
| چاپ | 2 |
| موضوع | امامت - احاديث
امامت - جنبه‌هاي قرآني خاندان نبوت - احاديث خاندان نبوت در قرآن علي بن ابي طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - اثبات خلافت علي بن ابي طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - احاديث ولايت |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 1355 /ب9م6 223/54 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
مصباح الهداية في إثبات الولاية، اثر آیت‌الله سید علی موسوی بهبهانی، کتابی است به شیوه اربعین حدیث، در موضوع امامت.
سال نگارش
نویسنده در سال 1364ق، در سفری به کربلای معلی، اثر حاضر را به رشته تحریر درآورده است[۱].
ساختار
کتاب با دو مقدمه از سید مرتضی حکمی و نویسنده آغاز شده است. نویسنده این کتاب را به شیوه عالمان اسلامی، در چهل باب نوشته و در هر باب، یکی از آیات قرآن را که به امامت ارتباط دارد، محور بحث خود قرار داده و ذیل آن، روایاتی از محدثان شیعی و سنی و نیز بحث‌هایی از مفسران را با نقد و بررسی آنها مطرح کرده است[۲].
گزارش محتوا
در ابتدای کتاب، زندگی‌نامه مختصری از نویسنده، ارائه گردیده است[۳]. در مقدمه نخست، به موضوعاتی همچون خلافت اسلامی[۴]، آیاتی که در موضوع امامت نازل شده[۵]، اشاره به شأن و منزلت امام علی(ع)[۶]، تأسی به سیره[۷]، هدایت به‌واسطه وحی و... اشاره شده[۸] و در مقدمه دوم، به حدیث امام کاظم(ع) در فضیلت حفظ و روایت چهل حدیث، اشاره گردیده است[۹].
پاره‌ای از ویژگی‌های کتاب عبارت است از:
- نوعی تفسیر موضوعی بشمار می‌آید؛ ازآن‌رو که محور بحث در آن، چهل آیه است که با امامت ارتباط دارد.
- نوعی کتاب «چهل حدیث» است که عالمان اسلامی به این شیوه، کتاب‌هایی نگاشته‌اند. «مصباح الهداية»، در میان کتب چهل حدیثی که به موضوعی مخصوص ارتباط دارد، در موضوع امامت نگاشته شده است.
- شرح و توضیح حدیث اصلی هر فصل، به کمک احادیث دیگر.
- استفاده از منابع شیعی و سنی در نقل احادیث.
- توضیحات مفصل پیرامون هر حدیث که نکات علمی آن را با استفاده از علوم اسلامی و با استدلال و شرح کافی بازمی‌گوید.
- مطالعه تطبیقی پیرامون دیدگاه‌های دانشمندان مختلف از فرقه‌های مختلف مسلمانان، با رعایت کمال امانت در نقل قول‌ها، کمال ادب و قوت استدلال در نقد و بررسی‌ها.
- استفاده از مضامین آیات دیگر قرآن در توضیح آیه اصلی هر فصل و در جهت نقد و بررسی اقوال مفسران.
- تقسیم موضوعی مباحث به شیوه‌ای علمی و صحیح که تسلط نویسنده بر علوم مختلف را نشان می‌دهد.
- نمایاندن پیوند محکم میان چهل آیه محور بحث؛ به‌گونه‌ای که خواننده دقیق، پس از ژرف‌نگری در کتاب، به‌روشنی می‌بیند که هریک از این آیات، چند وجه از منشور روشن امامت را نشان می‌دهد.
- استفاده فراوان از کتاب «غاية المرام» اثر محدث بزرگ قرن یازدهم، سید هاشم بحرانی که در خلال 460 باب، بیش از 4500 حدیث درباره امامت، از منابع شیعی و سنی آورده است.
- پاسخ علمی به کسانی که احادیث فضائل امیرالمؤمنین(ع) را صحیح می‌دانند، اما آنها را دال بر امامت حضرتش نمی‌دانند.
- استناد به ادبیات عربی دوره اسلامی در خلال مباحث.
- بهره‌گیری از تفاسیر کهن شیعی و سنی، مانند مجمع البيان طبرسی، تفسیر کبیر فخر رازی، کشاف زمخشری و نقد و بررسی مطالب آنها، که احاطه مؤلف بر علوم قرآنی را نشان می‌دهد.
- بحث‌های تاریخی، با استفاده از کتاب «الإمامة و السياسة» نوشته ابن قتیبه و نقد و بررسی آن.
- قلم سلیس و روان عربی با رعایت اصول بلاغت و فصاحت و ایجاز مفید که این نکته، به‌ویژه با عنایت به اینکه نویسنده خود، از دانشمندان غیر عرب است، برای خوانندگان متن عربی، بسیار جلب نظر می‌کند[۱۰].
این کتاب با ویژگی‌های یادشده، به‌عنوان یک کتاب مرجع در زمینه تفسیر، حدیث، عقاید، تاریخ، کلام و دیگر علوم اسلامی، همواره می‌تواند مورد استفاده و مراجعه دانشمندان از فرقه‌های مختلف مسلمانان و اسلام‌شناسان غیر مسلمان قرار گیرد؛ همان گونه که به‌عنوان یک متن درسی در زمینه تفسیر موضوعی و تطبیقی نیز کتابی مفید بشمار می‌آید[۱۱].
وضعیت کتاب
امتیازات کتاب، سبب شد تا این اثر، علاوه بر سه بار انتشار در تهران، قم و اصفهان، در مصر نیز به چاپ رسد. همچنین به دلیل همین ویژگی‌ها، نویسنده اهتمام زیادی به این کتاب در میان آثار دیگر داشت؛ تا آنجا که پس از ترجمه فارسی پیشین آن (مفتاح العناية) که توسط مرحوم سید محمدرضا شفیعی، از شاگردان نویسنده انجام شده بود، بار دیگر استاد علی دوانی با تشویق نویسنده به ترجمه فارسی آن اهتمام کرد که ترجمه او به نام «فروغ هدایت» بارها منتشر شده است. همچنین این کتاب توسط کتابخانه دارالعلم آیت‌الله بهبهانی در قم، به زبان اردو و توسط مؤسسه انتشارات نبأ در تهران (با همکاری دارالعلم آیت‌الله بهبهانی) به زبان انگلیسی، منتشر شده است[۱۲].
فهرست مطالب کتاب، در انتهای آن آمده و در پاورقی‌ها، به ذکر منابع پرداخته شده است.