ابن برد اکبر
| ابن برد اکبر | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | ابن بُرْدِ اَكْبَر، ابوحفص، احمد بن برد |
| نام پدر | برد |
| محل تولد | اندلس |
| محل زندگی | اندلس |
| رحلت | 418ق |
ابن بُرْدِ اَكْبَر، ابوحفص، احمد بن برد، از ادبا و بزرگان قرطبه و رئیس دیوان انشای مظفر عامری در اندلس كه مدت كوتاهى نیز سمت وزارت یافت (د 418ق/1027م)، او جد احمد بن محمد كاتب (مشهور به ابن برد اصغر) شاعر و نویسنده اندلسى نیمه اول سده 5ق/11م بود.
در پاره‌ای از مآخذ، ابن برد اكبر را «كاتب الرسائل» نیز یاد كرده‌اند. خاندان بنى برد كه غیر از ابن برد اكبر افراد دیگری از آن نیز به شهرت رسیدند، از موالى خاندان شُهَید بودند. از حوادث سال‌های نخستین زندگى او آگاهى چندانى در دست نیست.
مناصب
ابن برد پس از كشته شدن عبدالملك بن ادریس جزیری در 394ق/1004م به جای وی به ریاست دیوان انشاء گماشته شد. در 398 یا 399ق/1008 یا 1009م ابن برد به دستور عبدالرحمان بن منصور عامری كه در این هنگام قدرتى شگفت یافته بود، عهدنامه‌ای خطاب به مردم تنظیم كرد و در آن عبدالرحمان برادر مظفر را به ولیعهدی هشام المؤید خلیفه تعیین كرد، متن این عهدنامه - كه ارزش ادبى ویژه‌ای دارد - در پاره‌ای از منابع آمده است. پس از آن ابن برد در دوران فرمانروایى چند ماهه مستظهر (رمضان تا ذیقعده 414ق) به مقام وزارت رسید.
فرزندان
از فرزندان او یكى محمد بود كه نخست در قرطبه مى‌زیست و سپس ساكن المریه شد. محمد هنوز در قید حیات بود كه فرزندش مشهور به ابن برد اصغر در 445ق/1053م درهمین شهر درگذشت.
وفات
او سرانجام در 417ق در شهر سرقسطه خانه‌نشین شد و یك سال بعد هنگامى كه سن او از 80 سال گذشته بود، درگذشت.
آثار
ابن برد شاعری برجسته و نویسنده‌ای توانا و چیره دست بود، در نظم و نثر شیوه‌ای استوار داشت و هنرش سرودن اشعار عاشقانه و وصفى بود، اما در وصف تواناتر بود. ابن بسام نمونه‌های خوبى از آثار منثور و مكاتبات او را در الذخیره نقل كرده است و این نشان مى‌دهد كه مجموعه‌ای از مكاتبات او در آن دوران موجود بوده است. مآخذ دیگر، بخش‌هایى از این اشعار و مكاتیب را نقل كرده‌اند. مطالعه آثار او گذشته از بهره‌های ادبى برای بررسى تاریخ سیاسى و اجتماعى آن دوره از تاریخ اندلس نیز مفید و ضروری است. او در نامه‌نگاری به‌گونه‌ای تسلط داشت كه گاه برای مطیع كردن شورشگران، شیوه تطمیع و تهدید را به هم درمى‌آمیخت. سبك او در این زمینه تقلیدی از ابوالفضل بن عمید است، هر چند مقام ادبى وی به پای او نمى‌رسد. اثر دیگر او متن دو ظفرنامه است كه آنها را پس از پیروزی در جنگ برشلونه به دستور عبدالملك حاجب (برادر عبدالرحمان عامری)، یكى را خطاب به هشام المؤید خلیفه و دیگری را خطاب به عموم مسلمانان قرطبه نوشته شده است. آثار بر جای مانده از ابن برد هنر نویسندگى او را كه روشن و دقیق و بدور از حشو و زواید است، به خوبى نشان مى‌دهد. او هرگز دنبال فضل فروشى كه مورد توجه هم عصرانش بود، نرفت و سنت‌های فنى دارالانشای خلافت را كاملاً در نظر مى‌گرفت.[۱]
پانویس
- ↑ ر.ک: سیدعلى آل‌داود، ج3، ص99-100
منابع مقاله
سیدعلى آل‌داود، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374.