الحارث بن أسد المحاسبي العالم الزاهد الفقيه
| الحارث بن أسد المحاسبي العالم الزاهد الفقيه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | عویضه، کامل محمد محمد (نويسنده) |
| ناشر | دار الکتب العلمية |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1414ق |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| موضوع | عارفان - سرگذشت‌نامه - محاسبی، حارث بن اسد، - 243ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /م3ع9 278/4 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الحارث بن أسد المحاسبي العالم الزاهد الفقيه مشتمل بر شرح حال متکلم و صوفی قرن سوم هجری حارث بن اسد محاسبی (165-243ق) نوشته‌ها و گفته‌های اوست که توسط محمد محمد عویضه (معاصر) گردآوری شده است.
محمد عویضه کتاب را در یک مقدمه و سی عنوان به رشته تحریر درآورده است. در این اثر انواع نوشته‌ها، اقوال و احوال محاسبی ذکر شده است. او در نوشته‌های خود از محدثین مشهور روایت کرده که محمد عویضه بر ذکر بخشی از این روایات بسنده کرده است.[۱] نویسنده در ابتدای کتاب، تصوف سنی و ویژگی‌های جوهری آن و مهم‌ترین شخصیت‌های آن را معرفی کرده است[۲]. سپس حارث محاسبی را مؤسس و بزرگ‌ترین شخصیت صوفیه مکتب بغداد از اهل سنت دانسته است[۳]. محاسبی از احمد بن حسن بن عبدالجبار صوفی و احمد بن قاسم بن نصر فرائضی و... روایت کرده است.[۴].
در بخشی از کتاب، آثار محاسبی که عبارت‌اند از النصایح، الرعایة لحقوق الله، التوهم و رسالة فی المحبة معرفی شده‌اند.[۵] کتاب الرعایة معروف‌تری و مفصل‌ترین اثر محاسبی است؛ به این دلیل‌که بیشتر تذکره‌ها و طبقات و تواریخ که مربوط به بزرگان حکما و علمای مسلمان بوده، از این کتاب به عنوان اثر محاسبی نام برده‌اند. محتوای غنی و مفصل الرعایة در مقایسه با سایر آثار محاسبی مؤید این امر است.[۶]
بررسی شیوه حارث محاسبی در تصوف[۷] و دیدگاه او در طاعت، تقوای الهی، معرفت نفس، علاج نفس از طمع‌های دنیوی، حب الهی و مانند آن از دیگر مباحث کتاب است.[۸] محاسبی از نخستین کسانی است که برای ترویج اقوال و آرای اهل تصوف، آثار متعددی تألیف کرد و در گفته‌ها و نوشته‌های خود، به گستردگی و با نظم منطقی، به علاج نفس و مداوای بیماری‌های دل پرداخت.[۹]
کلمات و سخنان محاسبی بخشی از کتاب را به خود اختصاص داده است. به عنوان مثال در آخرین عنوان کتاب، آداب عمومی چنین آمده است. «اگر خواستی چیزی را دوست داشته باشی فراوان آن را یاد کند، چراکه یاد و فراموشی جمع نمی‌شوند.[۱۰]
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- قاسمی، اعظم؛ «نگاهی تحلیلی به روش تألیف آثار حارث‌بن‌أسد محاسبی»، مجله: اخلاق، تابستان 1394، سال پنجم، شماره 18، ص 95 تا 128.
- ثبوت، اکبر، دانشنامه جهان اسلام، جلد 12، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، چاپ اول، 1387.