شیرانی، حافظ محمودخان
| محمودخان شیرانی، حافظ | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | حافظ محمود خان شیرانی |
| نام پدر | اسماعیل خان شیرانی |
| ولادت | 29 شوال 1297ق، مطابق اکتبر 1880م |
| محل تولد | «تونک» ایالت ماروار هند |
| رحلت | 15 فوریه 1946، مطابق با 26 بهمن 1324ش |
| طول عمر | 65سال |
| پیشه | نویسنده، محقق، شاهنامه‌پژوه |
| اطلاعات علمی | |
| علایق پژوهشی | شاهنامه |
حافظ محمود خان شیرانی (1880-1946م)، نویسنده، محقق، شاهنامه‌پژوه، یکی از درخشنده‌ترین ستارگان ادبی و علمی شبه‌قاره هند است که همه زندگی خویش را وقف تحقیقات در زبان و ادبیات اردو و فارسی کرد.
زادروز و زادگاه
حافظ محمود خان شیرانی در 29 شوال 1297ق، مطابق اکتبر 1880م، در شهر «تونک» ایالت ماروار هند به دنیا آمد. پدرش اسماعیل خان شیرانی یکی از ثروتمندان شهر بود.
تحصیل
محمود خان در ابتدای جوانی قرآن مجید را حفظ کرد و به همین دلیل او را «حافظ محمود شیرانی» می‌گفتند. زبان فارسی را از پدرش آموخت. او در سال 1895م، برای تحصیلات به لاهور رفت و در دانشکده خاورشناسی به تحصیل پرداخت که در نتیجه در سال 1910م، مدرک منشی فاضل (برابر با لیسانس ادبیات فارسی) را از همان دانشکده احراز نمود. در سال 1904م، برای تحصیل در رشته حقوق به انگلستان سفر کرد.
فعالیت‌ها و مناصب
شیرانی کار تحقیقاتی خود را از سال 1911م آغاز کرد، ولی از سال 1921م شروع به نشر سلسله مقالاتی درباره فردوسی و شاهنامه نمود که نخستین مقاله در این باب «درباره علل و زمان نظم شاهنامه»... بوده است. او در همه مقالات خویش سعی می‌کرده که حقایق و واقعیت‌ها را ارائه دهد و مانند بعضی نویسندگان، تحت تأثیر احساسات ملی و قومی و مذهبی قرار نگیرد[۱].
در سال 1921م، در جستجوی کار به لاهور رفت و در دانشکده اسلامی به‌عنوان معلم زبان اردو استخدام شد و در سال 1928م، به دانشکده خاورشناسی منتقل گردید. وی در سال 1940م، بازنشسته شده و به شهر خود «تونک» برگشت. او مدتی با انجمن ترقی اردو دهلی نیز همکاری کرد، اما به علت بیماری تنگی نفس این همکاری را نتوانست ادامه دهد.
وفات
وی در تاریخ 15 فوریه 1946، مطابق با 26 بهمن 1324ش، در سن 65 سالگی درگذشت[۲].
آثار
- در شناخت فردوسی (حاوی نه مقاله)؛
- چهار مقاله بر فردوسی و شاهنامه؛ ترجمه عبدالحی جبیبی (کتاب)؛
- علل تنظیم شاهنامه فردوسی؛ به همت دکتر سید یونس جعفری (مقاله)؛
- یوسف و زلیخای فردوسی؛ ترجمه شهریار نقوی (مقاله)[۳].
پانویس
منابع مقاله
- چوهدری، شاهد، پیشگفتار مترجم بر «در شناخت فردوسی»، نوشته پروفسور حافظ محمود خان شیرانی، تهران، 1369.
- چوهدری، شاهد، «پرفسور محمود خان شیرانی بزرگ‌ترین پژوهشگر شاهنامه‌شناس»، چیستا، فروردین و اردیبهشت 1367، شماره 48 و 49، ص 726 تا 737.