منشی، محمد بن علی
| منشی، م‍ح‍م‍دب‍ن علی | |
|---|---|
 | |
محمد بن علی بن جمال‌الاسلام، ملقب به منشی، یکی از نویسندگان و منشیان اوایل قرن نهم هجری و مؤلف «همایون‌نامه» است که آن را به نام خواجه غیاث‌الدین پیراحمد خوافی، تألیف و تدوین کرده است.
نام
وی در مقدمه «همایون‌نامه»، خود را چنین معرفی کرده است: «چنین گوید محرر این کلمات و جامع این مکتوبات، الفقیر الی رحمة الله، محمد بن علی بن جمال‌الاسلام الملقب به منشی» و با اشاره‌ای که در پایان کتاب کرده، درمی‌یابیم که از مردم یزد بوده و نام و نشان دیگری از وی در جای دیگر جز این اثر، به دست نیامده است[۱].
پدر
غیاث‌الدین علی بن جمال‌الاسلام یزدی که تاریخی در فتوحات امیر تیمور گورگان، به دستور بنیان‌گذار سلسله گورکانی نوشته، پدر مؤلف همایون‌نامه است[۲]. وی از منشیان درباره شاه یحیی مظفری هم بوده و چه‌بسا در خاندان مظفری، یعنی شاه محمود در اصفهان و شاه شجاع در شیراز نیز سالی چند به انجام وظایف دیوانی، خاصه ترسل و منشیگری اشتغال می‌داشته و پس از فتح سرزمین‌های متصرفی مظفریان به دست امیر تیمور گورکان، او نیز ناگزیر به خدمت امیر پیروز درآمده و به همین مناسبت، به تحریر تاریخ فتوحات امیر تیمور در اصفهان، فارس، یزد و کرمان مأمور گردیده و سپس به خدمت امیرزاده پیرمحمد و سلطان اویس درآمده و آنگاه در دستگاه خواجه بزرگ غیاث‌الدین پیراحمد خوافی، وزیر شاهرخ بهادرخان، به خدمت در دیوان ترسل سرافراز گردیده و به سائقه همین سابقه، فرزندش نیز در خدمت دیوان ترسل شاهرخ بهادرخان و فرزندانش منصوب گردیده و در ظل عنایات وزیر با تدبیر و مدیر بی‌نظیر، خواجه غیاث‌الدین پیراحمد خوافی که مدت سی سال به امر وزارت شاهرخ‌میرزا اشتغال داشته، به سر می‌برده است[۳].
آثار
از آثار قلمی وی، چند نامه و فرمان در همایون‌نامه ثبت است؛ از جمله نامه‌ای که از زبان امیرزاده پیرمحمد والی شیراز به ملک هرمز نوشته است و نامه‌ای که به اتابک لر، از زبان خواجه پیراحمد خوافی وزیر نوشته است. همچنین نامه‌ای که عنوان تهنیت عید نوروز را دارد که به نام خواجه غیاث‌الدین پیراحمد وزیر تحریر کرده که یکی از منشآت زیبا و دلنشین این مجموعه است[۴].
پانویس
منابع مقاله
همایون‌فرخ رکن‌الدین، مقدمه «همایون‌نامه»، اثر محمد بن علی بن جمال‌الاسلام منشی، به اهتمام رکن‌الدین همایون‌فرخ، تهران، دانشگاه ملی ایران، 1356ش.