نقائض جرير و الأخطل
| نقائض جرير و الأخطل | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابو تمام، حبیب بن اوس (نويسنده)
صالحانی، انطوان (مصحح) اخطل، غیاث بن غوث ( نويسنده) جریر بن عطیه ( نويسنده) |
| ناشر | المطبعة الکاثوليکية |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1922م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | ن7 3374 PJA |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
نقائض جرير و الأخطل، از جمله مهم‌ترین متون شعری در دوره اموی در حوزه شامات بشمار می‌رود که ابو‌تمام در کتاب به جمع‌آوری آنها اقدام کرده و پدر انطون صالحانی یسوعی در دهه‌های اخیر به شرح آن پرداخته است.
در حدود سال پنجم هجری اختلافات قومی میان دو طایفه بنی‌هذیل و بنی‌مجاشع از قبیله تمیم شدت یافت و به دنبال آن پای شاعران این دو قبیله، یعنی جریر از بنی‌هذیل و فرزدق از بنی‌مجاشع به میان کشیده شد. پس از آن، این دو شاعر باهم به دشمنی برخاستند و اشعار هجوآمیز بسیاری با یکدیگر مبادله کردند. در زمان حکومت بشر بن مروان بر بصره، اخطل نیز پای در این وادی خطرناک نهاد و از آن پس میان این شاعران بزرگ مبارزه‌‌ای پایان‌ناپذیر درگرفت و سیل دشنام‌ها و هجوهای زشت و زننده در اشعارشان جریان یافت. هر شاعر سعی داشت با همه توان پیروزی‌ها و افتخارات گذشته قبیله‌اش را به رخ دیگری کشد و زشت‌‌ترین دشنام‌ها را نثار رقیب خود و قبیله او کند. در نتیجه این امر انبوهی اشعار پدید آمد که بعدها به «نقایض» معروف شد و در تاریخ ادبیات عرب جایگاهی ویژه یافت و دو کتاب با عنوان «نقائض جریر و فرزدق» و «نقائض جریر و اخطل» گردآوری شد[۱].
در «نقائض جریر و اخطل»، 20 قصیده، در حدود ٨٤٠ بیت، وجود دارد که در بسیاری از مفاهیم و مضامین به دلایل شرایط خاص اجتماعی، سیاسی و روان‌شناختی مشتبه در وضعیت دو شاعر، مشترکند[۲]. تعصبات قبیله‌ای، حسب و نسب، ایام‌العرب، سیاست، زن و دین از جمله مهم‌ترین اندیشه‌های بنیادین در نقایض جریر و اخطل هستند که مورد توجه هر دو شاعر قرار گرفته‌اند[۳].
ازآنجاکه جریر، مسلمان بود و اسلام دین رسمی مملکت عربی در دوره امویان بشمار میآمد، عامل دین، دستاویز خوبی برای جریر بود تا به‌وسیله آن، اخطل را زیر سؤال ببرد. دین در نقائض جریر در قالب افتخار به اسلام، خلافت، پیامبری و هدایت و سروری مضری‌ها (قبیله پیامبر) و مساجد و اماکن مقدس مانند منی و عرفه نمود یافته است[۴].
پانویس
منابع مقاله
متولی‌زاده نائینی، حمید، «بررسی محتوایی عناصر و درون‌مایه‌های مشترک در نقایض جریر و اخطل»، مطالعات ادبیات تطبیقی، زمستان 1397، شماره 48، ص297 تا 323: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1439470