منتهى الطلب من أشعار العرب
منتهی الطلب في أشعار العرب، نوشته محمد بن مبارک بن محمد بن میمون (597-529ق) است. این اثر نُه جلدی بزرگ‌ترین مجموعه شعر عربی است که در آن بیش از هزار قصیده از میان اشعار شاعران دوره جاهلیت، شاعرانی که در میان دو دوره جاهلیت و اسلام زیسته‌اند و شاعران دوره اسلامی برگزیده شده است. محمد نبیل طریفی، پژوهش این مجموعه را انجام داده است[۱].
| منتهى الطلب من أشعار العرب | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن‌میمون بغدادی، محمد بن مبارک (نويسنده) طریفی، محمد نبیل (محقق) |
| ناشر | دار صادر |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1999م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 9 |
| کد کنگره | /ب۸م۸ 2578 PJA |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ابن مبارک شیوه تدوین کتاب را چنین توضیح می‌دهد: «من این مجموعه را ده بخش نموده‌ام و در هرکدام صد قصیده را گنجانده‌ام. البته، برخی از اشعار غریب و نامأنوس را نیز در حاشیه آورده‌ام. من قصیده‌های مفضلیّه (از مفضّل ضبی) را و قصیده‌هایی را که اَصمعی آن‌ها را برگزیده است و نقیضه‌های جریر و فرزدق و قصیده‌هایی را که ابوبکر بن درید در کتابش به نام «شوارد» آورده است و بهترین قصیده‌های هُذیل و کسانی را که ابن سلام جمحی در کتاب «طبقات» گرد آورده است، در این مجموعه گنجانده‌ام. من از درج شعر هیچ‌یک از شاعران جاهلیت و اسلام‌باورانی که به شعرشان استشهاد می‌شود، دریغ نورزیده‌ام، مگر آنکه بر مجموعه اشعار آنان دست نیافته و در خزانه وقف و در جای دیگری ندیده باشم[۲]. بایسته است که بگویم من برای پس‌و‌پیش کردن نام شاعران و شعرشان به رتبه‌بندی خاصی نرسیدم تا بشود شاعر و شعرش را بر اساس آن بچینم؛ ازاین‌رو، مجموعه را با شعر «کعب بن زهیر» آغاز کرده و با «هاشمیات کُمیت»، از باب تیمن و تبرک به ستایش پیامبر(ص) در قصیده کعب، پایان برده‌ام.
ابن مبارک گرچه شرط کرده که در این کتاب قصیده‌ها را بیاورد، ولی گاه برخی از «قطعه‌ها» (مانند شعر نهشل بن حرّی) را نیکو یافته و آن‌ها را برگزیده، ولی داخل در قصیده‌ها ننموده است[۳].
خواننده با خواندن کتاب درمی‌یابد که ابن مبارک ادیبی بینا، آگاه به شعر و دارای ذوق سرشار در گزینش اشعار بوده است. او اشعار مَرویِ درست و نیکو را با درج بسیاری از اسناد قصیده‌هایی که آن‌ها را در پیشگاه استادانش می‌خوانده و تأییدشان را می‌گرفته، گُلچین کرده است[۴].
محقق از سه نسخه خطی «معهد تاريخ العلوم العربية و الإسلامية» که فؤاد سزگین نشر داده، بهره جسته است[۵]. فهرستی از قافیه‌ها، نام شاعران، شهرها، جای‌ها و مصدرها نیز پایان‌بخش کتاب است[۶].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه محقق و متن کتاب.