سلماسی، حسن بن ابراهیم
| سلماسی، حسن بن ابراهیم | |
|---|---|
 | |
حسن بن ابراهیم سلماسی (زنده تا 624ق)، نویسنده شافعی‌مذهب قرن هفتم هجری، صاحب کتاب «الرسالة الشرفية في تقاسيم العلوم اليقينية».
شرح حال
منابع موجود، درباره احوال و آثار سلماسی، سخنی نگفته‌‌اند. بنابراین، یگانه منبع در این‌باره، مجموعه به‌یادگارمانده از او در کتابخانه فاتح استانبول است. بر اساس این مجموعه، می‌دانیم که سلماسی به کار وراقی و نساجی اشتغال داشته و در واپسین سطرهای کتابش تحت عنوان «الرسالة الشرفية» نیز شاهدیم که از بدی روزگار و کار خویش، نالان بوده است[۱].
آثار
وی در شمار دوستداران وزیر شیعی‌مذهب اصفهان روزگار خویش، ابوالحسن علی بن حاج اسماعیل بوده و رسائل موجود در «الرسالة الشرفية» را در فاصله سال‌های 614 تا 624ق، برای او به نگارش درآورده است. این رسائل در یک طبقه‌بندی کلی، سه پندنامه سیاسی - اخلاقی، دو متن پزشکی ترجمه‌شده به فارسی و رساله‌ای در تقسیم‌بندی علوم را شامل می‌شوند. پندنامه‌های اخلاقی عبارتند از: «قابوس‌نامه»؛ «رسالة في السياسة الخاصة و العامة» (که به بهترین نحو، مبین ادغام تقسیم‌بندی سه‌گانه فلاسفه در اخلاقیات اندرزآمیز است)؛ «مختصر في الأمثال و الأشعار (که در فصول پنج‌گانه آن، اندرزهایی از پیامبر(ص) و پادشاهان و خلفا و حکما نقل شده است) و رساله‌های پزشکی نیز عبارتند از: ترجمه «تقويم الصحة» ابن بطلان بغدادی و ترجمه «رساله الذهبية» منسوب به امام رضا(ع) که به امر وزیر یادشده صورت پذیرفته است و توجه به ترجمه آن، به‌خوبی برمی‌نماید که چرا سلماسی به‌رغم تمایلات آشکار شافعی‌اش، در «رساله الشرفية» به اکرام و اعزازی تمام از علی(ع) یاد می‌کند[۲].
تحصیلات
توجه به فرهنگ گسترده سلماسی و گستره و ژرفای آشنایی او با منابع ادبی و حکمی، ما را بر آن می‌دارد که او را در شمار دانش‌آموختگان نظامیه اصفهان بدانیم؛ دانش‌آموخته‌ای سخت‌کوش و ژرف‌بین که به‌رغم آموزش‌های اولیه‌اش در مدرسه نظامیه و در فضای مدرسی آن هنگام، در «رساله الشرفية»، ضمن توجه به آثار و آراء امام غزالی و به‌ویژه کتاب «إحياء علوم الدين»، می‌کوشد از سیطره غزالی رهایی یابد[۳].
وفات
ازتاریخ وفات وی، اطلاع دقیقی در دست نیست. همین اندازه می‌دانیم که تا 624ق، زنده بوده است[۴].
پانویس
منابع مقاله
نورانی‌نژاد، حمیده؛ کریمی زنجانی اصل، مقدمه «الرسالة الشرفية في تقاسيم العلوم اليقينية»، اثر ابوعلی حسن سلماسی، با مقدمه و تصحیح حمیده نورانی‌نژاد و محمد کریمی زنجانی اصل، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چاپ اول، 1383.