ابن مأمون، احمد بن على الزوال
| ابن مامون، احمد بن على الزوال | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | احمد بن على الزوال؛ |
| نام‌های دیگر | ابن مامون، احمد بن على الزوال، أحمد بن على بن هبة الله بن الحسن بن على؛ |
| تخلص | ابن مامون؛ |
| نسب | عباسی؛ |
| نام پدر | على بن هبة الله بن الحسن بن على؛ |
| ولادت | 509ق؛ |
| محل تولد | درب فيروز بغداد؛، عراق؛ |
| محل زندگی | عراق؛ |
| رحلت | 586ق؛ |
| مدفن | باب حرب بغداد؛ |
| طول عمر | 77؛ |
| خویشاوندان | |
| دین | اسلام؛ |
| مذهب | اهل سنت؛ |
| پیشه | نحوی، لغوی، محدث، خطاط ؛ |
| منصب | قاضی؛ |
| اطلاعات علمی | |
| اجازه اجتهاد از | |
| درجه علمی | نحوی، لغوی، محدث، خطاط ؛ |
| اساتید | ابوبکر على مرزوقى، حسن بن منصور جزری؛ |
| مشایخ | ابن الحصين، ابوالعز ابن کادش، بدر مولى عبدالمحسن؛ |
| معاصرین | اسماعيل بن جواليقى؛ |
| برخی آثار | 1- اسرار الحروف؛ |
اِبْن‌ِ مأْمون، احمد بن على الزوال (ذيقعده 509 -19 شعبان 586/ آوريل 1116-21 سپتامبر 1190)، نحوی، لغوی، محدث و خطاط.
او از نادر کسانى است که زندگى نامه خود را نوشته و ياقوت عيناً آن را نقل کرده است. گفته‌های ديگران نيز بيشتر نقل از همين زندگى‌نامه است.
جد اعلای او مأمون خليفه بود و به همين سبب است که وی نيز به ابن مأمون شهرت يافته است.
ولادت، وفات
ابن مأمون در محله درب فيروز بغداد زاده شد و چون درگذشت در محله باب حرب همان شهر به خاک سپرده شد.
پدرش در دوران خلافت مستظهر (487-512ق/1094- 1118م) و بعد در عهد مسترشد (512 -529ق/1118- 1135م) مدتى رياست «ديوان زمام» را به عهده داشت.
تحصیلات
ابن مأمون در اوان جوانى قرائات دهگانه را به همراه اسماعيل بن جواليقى (پسر ابومنصور جواليقى) نزد ابوبکر على مرزوقى و فنون خوشنويسى را نيز نزد حسن بن منصور جزری آموخت.
وی مدت 11 سال در مصاحبت ابومنصور جواليقى (د 539ق/1144م) بود و نحو و لغت را از او آموخت و کتاب‌های متعددی نيز نزد او خواند.
ابن مأمون از استادان و مشاهير عصر خود از جمله ابن الحصين و ابوالعز ابن کادش و بدر مولى عبدالمحسن حديث شنيد.
ابن دبيثى گويد که از وی حديث شنيده و ابوالفتوح ابن حصری از او روايت کرده است.
مناصب
ابن مأمون در 534ق/1140م منصب قضای دُجَيل‌ِ بغداد را به عهده گرفت و مدتى در اين سمت باقى ماند، اما همين‌که مستنجد به خلافت (555 -566ق/1160-1171م) رسيد، بر قضات سخت گرفت و اموال بسياری از آنان از جمله ابن مأمون را مصادره کرد.
وی مدت 11 سال يعنى تا پايان خلافت مستنجد در چنين وضعى به سر برد، ولى با روی کار آمدن مستضى‌ء (566 - 575ق/1171- 1179م) مورد لطف وی قرار گرفت و با وساطت وزير عضدالدوله در برخى امور حکومتى به کار گمارده شد.
ابن مأمون شعر نيز مى‌سرود و ياقوت 6 بيت از اشعار او را ضبط کرده است.
آثار
- اسرار الحروف، که در آن از مخارج و مواضع حروف و اشتقاق اسم‌ها و آراء مختلف علمای لغت در اين باره به بحث پرداخته بود؛
- شرح کتاب فصيح ثعلب[۱].
پانویس
- ↑ رحمت‌پور، محمد شيرجوپشت، ج4، ص573
منابع مقاله
رحمت‌پور، محمد شيرجوپشت، دائر‌ةالمعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائر‌ةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377.