الرسالة الشرفية في تقاسيم العلوم اليقينية

    از ویکی‌نور
    (تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
    الرسالة الشرفية في تقاسيم العلوم اليقينية (متنی فارسی از سده هفتم هجری)
    الرسالة الشرفية في تقاسيم العلوم اليقينية
    پدیدآورانسلماسی، حسن بن ابراهیم (نويسنده)

    نورانی نژاد، حمیده (مصحح)

    کریمی زنجانی‌اصل، محمد ( مصحح)
    ناشرانجمن آثار و مفاخر فرهنگی ** دانشگاه تهران
    مکان نشرایران - تهران
    سال نشر1383ش
    چاپ1
    شابک964-7874-37-5
    زبانفارسی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    /س۸ر۵ 177 Q
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    الرسالة الشرفية في تقاسيم العلوم اليقينية، اثر ابوعلی حسن سلماسی (زنده تا 624ق)، متنی است فارسی از سده هفتم هجری که با مقدمه و تصحیح حمیده نورانی‌نژاد و محمد کریمی زنجانی اصل، منتشر شده است.

    سلماسی در این رساله، از قاعده «اشرفیت» بهره جسته و آن را به‌خوبی و کارآموزده، به‌کار بسته است. به‌رغم لحن متشرعانه و توجهش به «نقل»، همه جا از «عقل» بهره گرفته و آیات فراوانی را در دفاع از عقل، شاهد آورده و شرف آدمی را به «علم» می‌داند و بر سنت فارابی و حتی اسماعیلیانی همچون ابویعقوب سجستانی، لذت نفس را در معقولات بازمی‌جوید. او در پی نشان دادن بهترین علوم، که در نظرش، همان علم آخرت است و به نسبت علوم با سعادت دیدار حق تعالی، به دو گونه رده‌بندی قائل شده است. در گونه نخست، از علم مفید در دنیا و آخرت و مصداق آن، یعنی علم احکام شرع، آغاز کرده و آنگاه به‌ترتیب از این علوم و مصداق‌هایشان سخن گفته است: «علمی که آلت است برای تحصیل علم نافع» (علم نحو و لغت)، «علمی که معین است بر تحصیل علم نافع» (علم طب)، «علمی که مضر است بر بعضی از مردمان» (علم کلام و الهیات)، «علمی که مضر است بر همه مردم» (علم نجوم، سحر و طلسمات که اولی بر صاحبش مضر است و دومی بر دیگری)، «علمی که نه مفید است نه مضر» (علم اشعار و انساب)، «علمی که خاص دنیاست» (علم معاملات و سیاست و طب و حساب)، «علمی که خاص آخرت است» (علم مکاشفه یا علم باطن و علم معامله یا علم احوال دل که پسندیده دارد همچون صبر و خوف و ناپسندیده همچون ترس و حسد)[۱].

    ابوعلی در دومین گونه رده‌بندی ارائه‌کرده‌اش، علوم را تقسیم می‌کند به:

    1. آنچه به مصالح بدن در دنیا تعلق دارد، یعنی علم طب و علم فقه؛
    2. آنچه به مصالح نفس و تصفیه باطن تعلق دارد، یعنی علم تهذیب اخلاق؛
    3. آنچه موجب نجات و سعادت ابدی است، یعنی علم به ذات و صفات حق - جل ذكره - و علم به ملائکه و حکمت آفرینش دنیا و آخرت و دانستن روح و جنت و دوزخ و اسرار کلام الله و آنچه بدان ماند[۲].

    پانویس

    1. ر.ک: مقدمه، ص77-78
    2. ر.ک: همان، ص78

    منابع مقاله

    مقدمه کتاب.


    وابسته‌ها