المنتقی من سیر النبي المصطفی
| المنتقی من سیر النبي المصطفی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | کازرونی، محمد بن مسعود (نويسنده) منصور، لطفی (محقق) |
| ناشر | دار الهدی للطباعة و النشر ** مرکز دراسات الأدب العربي |
| مکان نشر | [بی جا] |
| سال نشر | 1422ق - 2001م |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| موضوع | محمد(ص)، پیامبر اسلام، 53 قبل از هجرت - 11ق. -- سرگذشتنامه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 4 |
| کد کنگره | /ک2م9* 22/5 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
المنتقی من سیرة المصطفی، نوشته سعید الدین محمد بن مسعود کازرونی(متوفای 758ق) از عالمان حدیث و فقه است. موضوع این اثر در سیره است و توسط لطفی منصور تحقیق شده است.
نوشتار حاضر به سیره پیامبر اکرم(ص) اختصاص یافته است و به مانند برخی از کتابهای تاریخی به صورت زمان محور و در سه مرحله مرتب شده است. سالهای میلاد پیامبر(ص) تا چهل سالگی ایشان، سالهای نبوت ایشان در مکه و حوادث متعلق به آن، هجرت پیامبر(ص) به مدینه و ذکر حوادث و وقایع این دوره از حیات پامبر(ص) تا زمان رحلت ایشان، سه محور مباحث این کتاب را تشکیل داده است.[۱]
نویسنده نام کتاب خود را ذکر نکرده جز اینکه در فرازی به موضوع آن اشاره کرده است. همچنین نسخه‌های خطی موجود نزد محقق اثر هیچ اسمی برای آن ذکر نکرده‌اند. تنها در نسخه ترجمه فارسی این اثر نام «ترجمة مولود النبي» آمده و «کتاب مولود النبی» نیز در متن آن تکرار شده است. بعدها این اثر با نام «المنتقی فی السیر» شناخته شده است. [۲] حاجی خلیفه نیز در کشف الظنون این نام را برای معرفی اثر به کار برده اما آن را به یکی از فرزندان نویسنده نسبت داده است.[۳] برخی نیز از آن با نام «المنتقی»، «المنتقی فی سیر النبي المصطفی»، «المنتقی من سیر مولود النبي المصطفی»، «المولد النبوي»، «مولود حضرة رسول الله» و «المنتقی في مولد المصطفی»[۴] و «سیر کازرونی» یاد کرده‌اند. [۵]
کسی که این کتاب را مطالعه کند متوجه خواهد شد که مصنف آن اطلاع وسیعی از علوم نقلی اسلامی داشته است و در نگارش کتاب، منابع علوم اصلی اسلامی اعم از حدیث، سیره، تفسیر، لغت و... را به کار گرفته است [۶] از مهم‌ترین این مصادر کتاب مولد النبی نوشته ابن جوزی است.[۷]
نویسنده هدف خود را از نگارش این اثر را نشر سنن پیامبر(ص)، بیان زندگانی و احوال پیامبر(ص)، روشن کردن حق و رفع حجاب از دیدگان و...در نهایت برخورداری از ثواب اخروی معرفی کرده است.[۸] با این وجود از مطالبی که نویسنده در خصوص مولد نبوی و توصیه‌های وی پیرامون برگزاری آن ذکر کرده چنین برمی‌آید که این کتاب را به منظور خواندن در جشن میلاد پیامبر(ص) نگاشته است.[۹]
ساختار کتاب در یک مقدمه و چهار قسم همراه با ابوابی برای هریک از اقسام و همچنین فصول مرتبط با ابواب و خاتمه‌ای طولانی در چند باب و فصل تنظیم شده است. نویسنده در مقدمه کتاب ضمن اشاره به انگیزه خود از نگارش آن، متعرض اوضاع مسلمان عصر خود شده، سپس به نقد کتب موالید پرداخته و پیرامون کتاب خود مطالبی را مطرح کرده است.[۱۰]
وی در قسم اول در هشت باب به نظریه نور و خلقت پیامبر(ص)، طینت ایشان، نظریه انتقال در اصلاب، همچنین بشارتهای کتابهای آسمانی در خصوص ایشان و...پرداخته و مباحث این قسم را با ذکر نسب پیامبر(ص) نامها و خاندان ایشان و... پایان داده است.[۱۱]
قسم دوم کتاب مشتمل بر نه باب است که مشمل بر سالهای حضور پیامبر(ص) در مکه و با بعثت ایشان پایان می‌یابد. نویسنده در این قسم به مقاطع مهمی در حیات پیامبر(ص) مانند ولادت، شیرخوارگی، وفات مادر و جد ایشان، مطالبی در خصوص نبوت پیامبر(ص) ازدواج و همسران ایشان و...اشاره کرده است.[۱۲]
نویسنده در قسم سوم که مشتمل بر نه باب است به دوره نبوت پیامبر(ص) در مکه و نزول وحی بر ایشان، نخستین مسلمانان، دعوت پیامبر(ص) و گسترش آن، موضع‌گیری قریش، هجرت مسلمانان به حبشه و حوادث دیگر اشاره کرده است.[۱۳]
قسم چهارم کتاب به اخبار دوران حضور پیامبر(ص) در مدینه در ضمن یازده باب پرداخته است. هجرت به مدینه و علت آن، حدیث غار، بنا کردن مسجد قبا و مسجد الرسول، استقبال مردم مدینه از پیامبر(ص)، ازدواج با عائشه، اسلام سلمان فارسی و...از مطالب این قسم است.[۱۴]
خاتمه کتاب در هفت فصل است و مباحث گوناگونی را که عمدتاً در گرامیداشت پیامبر(ص)شامل شده است. نویسنده در آخر آن از طریقه برپایی جشن به مناسبت میلاد پیامبر اکرم(ص) در حرمین شریفین مکه و مدینه و برخی از بلاد اسلامی به ویژه مغرب(مراکش) سخن گفته است. وی به این منظور فصل جداگانه‌ای را ترتیب داده که از آن با نام عرس النبی یاد کرده است.[۱۵]
محقق، علاوه بر ذکر مقدمه‌ای تفصیلی پیرامون کتاب و مؤلف، در پاورقی‌های کتاب، آدرس آیات، روایات و اشعار، همچنین توضیحاتی پیرامون برخی اعلام و واژگان نامانوس ذکر کرده است.[۱۶]
پانویس
- ↑ ر.ک:مقدمه محقق، ص235- 236
- ↑ همان، ص197- 198
- ↑ حاجی خلیفه، مصطفی،ج2، ص1851
- ↑ مقدمه تحقیق، ص 198- 199
- ↑ طرازى، نصر الله، ج1، ص313
- ↑ همان، ص 217 - 232
- ↑ ر.ک: همان، ص207
- ↑ ر.ک:همان، ص201
- ↑ ر.ک: همان، ص 215- 216
- ↑ ر.ک: همان، ص 233
- ↑ ر.ک: همان، ص 236
- ↑ ر.ک: همان، ص 244
- ↑ ر.ک: همان، ص 245
- ↑ ر.ک: همان، ص 245-246
- ↑ ر.ک: همان، ص 214 و ص 247
- ↑ ر.ک: همان، ص 255 -256
منابع مقاله
- مقدمه محقق.
- حاجی خلیفه، مصطفی، كشف الظنون عن أسامي الكتب و الفنون، بیروت، دار إحياء التراث العربي، بی‌تا، چاپ اول.
- طرازى، نصر الله مبشرى، فهرست كتب خطى فارسى در مصر، تهران، دانشگاه علوم پزشكى ايران، 1387ش، چاپ اول.