انوار سهیلی
| انوار سهیلی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | کاشفی، حسین بن علی (نويسنده) |
| ناشر | انتشارات موسوی |
| مکان نشر | ایران |
| سال نشر | 13سده |
| چاپ | 1 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /الف8 ۵۸۰۲ PIR |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
انوار سهیلی، اثر مولا کمال‌الدین حسین بن علی بیهقی، معروف به واعظ کاشفی، از نویسندگان و شاعران اواخر سده ۹ و اوایل سده ۱۰ق، است. انوار سهیلی در اصل تحریر و تهذیبی از «کلیله و دمنه» بهرام‌شاهی است که ابوالمعالی نصرالله منشی آن را به تشویق بهرام‌شاه، از نوادگان سلطان محمود غزنوی، از ترجمه عربی ابن مقفع بـه فارسی برگردانده است[۱].
انوار سهیلی در شبه قاره هند و افغانستان بسیار مورد توجه قرار گرفت و بعدها برای آموزش زبان فارسی به اتباع هند و انگلستان، به‌کار گرفته شد[۲].
کاشفی وجود «غرایب لغات و اطرای کلام» و «مبالغه در استعارات و تشبیهات متفرقه» و «عبارات مغلقه» در «کلیله و دمنه» و به‌عبارتی‌دیگر، نثر مصنوع و متکلف آن را انگیزه خود برای تهذیب این کتاب می‌داند؛ زیرا از نظر او چنین نثری «موجب ملالت خواننده و شنونده» خواهد بود؛ سپس می‌افزاید به همین سبب «نزدیک شده بود که کتابی بدان نفاست متروک گردد». پس برای آنکه فواید آن نصیب افراد بیشتری شود، به اشاره امیر، شیخ احمد مشهور به سهیلی تصمیم گرفت «کتاب مذکور را لباس نو پوشاند»؛ ازاین‌رو، کتاب را پس از تألیف به انوار سهیلی موسوم گردانید[۳].
وی در این بازنویسی، تغییرات بسیاری در محتوا و حتى عنوان «کلیله و دمنه» به وجود آورد. به اعتقاد سیلوستر دو‌ساسی از میان این تغییرات، دو مورد آن اهمیت بیشتری داشته‌اند: یکی تغییر نام کتاب است که پیش از آن هیچ‌یک از مترجمان فارسی و عربی نام آن را تغییر نداده بودند؛ دوم حذف مقدمه‌های گوناگونی است که در ترجمه عربی ابن مقفع و نسخه فارسی ابوالمعالی وجود دارد. کاشفی به‌جای این مقدمه‌ها، یک مقدمه تازه نوشته است که کاملاً متعلق به شخص اوست[۴].
تغییرات دیگری که کاشفی در متن «کلیله و دمنه» داده، عبارت است از حذف آیات قرآن، احادیث و شعرهای عربی و به‌کارگیری شعرهایی از شاعران نزدیک به دوره خود، مانند سعدی، مولوی و حافظ به‌جای آنها و همچنین افزودن ۶۰ افسانه به مجموع افسانه‌های کتاب[۵].
به‌رغم تصریحات و تأکیدات کاشفی مبنی بر ساده کردن متن «کلیله ودمنه»، به اعتقاد بیشتر پژوهشگران، وی در این راه توفیق چندانی نیافته است[۶].
پانویس
منابع مقاله
جعفری (قنواتی)، محمد، «دایرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، به آدرس اینترنتی: https://www.cgie.org.ir/fa/article/238460/