مثنوی شیرین و فرهاد
| مثنوی شیرین و فرهاد | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سلیمی جرونی (نويسنده) جوکار، نجف (مصحح) |
| ناشر | مرکز پژوهشی ميراث مکتوب |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1382ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 964-6781-63-2 |
| موضوع | شعر فارسی - قرن 9ق. |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /م3 5757/5 PIR |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
مثنوی شیرین و فرهاد، اثر سلیمی جرونی (حدود 820- زنده در 880ق)، یکی از نظیره‌های خسرو و شیرین نظامی گنجوی است که با تصحیح نجف جوکار، منتشر شده است.
سلیمی از این مثنوی، با عناوین «شیرین و فرهاد»، «عشق‌نامه»، «زبور فارسی»، «نور ذوالجلال» و «فرهاد و شیرین» یاد کرده است[۱].
چهارچوب کلی داستان، جز افزایش و کاهشی نه‌چندان پررنگ، بر همان شیوه «خسرو و شیرین» نظامی است. از ویژگی‌های بارز این منظومه، زبان ساده و بی‌پیرایه، نداشتن تعقیدات لفظی و معنوی و ترکیبات پیچیده و مصنوع است. علاوه بر این، پاره‌ای از واژه‌ها و کنایه‌ها و ضرب‌المثل‌هایی مانند: «لت دیدن»، «به چشم کم دیدن»، «از چشم افتادن»، «نمک چشم کسی را گرفتن»، «دل به صد راه رفتن»، «نان و حلوای کسی را خوردن» و امثال آن، که رنگ محلی و بومی دارد، در این مثنوی به‌کار رفته است[۲].
همچنین شاعر، گاه‌وبی‌گاه، به کمک عناصر طبیعی ویژه مناطق گرم، همچون نخل، خرما و رطب، به ارائه تصاویری دلنشین، دست می‌یازد و جلوه‌هایی از زندگی مردم سواحل و جزایر خلیج فارس را نشان می‌دهد[۳].
شاعر در لابه‌لای حوادث، هرجا فرصتی دست داده، به طرح مسائل عرفانی پرداخته است و از این راه، تاروپود عشق زمینی و ناسوتی را با لطائف عشق عرفانی و ملکوتی، درهم بافته است[۴].
ترسیم چهره عفیف و بی‌آلایش قهرمانان داستان، به‌ویژه شخصیت شیرین و فرهاد و مراعات بایدها و نبایدهای اخلاقی، درون‌مایه داستان را از حوزه ادب غنایی و تغزلی، به عالم عشق ملکوتی و عرفانی و گاه ادب تعلیمی، کشانده است. شاید نهادن نام «شیرین و فرهاد» بر این مثنوی نیز برای تکیه بیشتر بر عشق عفیف فرهاد و مردود شمردن کام‌جویی هوس‌آلود خسرو بوده باشد؛ زیرا برخلاف خسرو که میل و هوایی هرجایی داشت و روزی با مریم رومی و دیگر روز، با شکر اصفهانی نرد هوس می‌باخت، فرهاد همچنان پاک‌دامنانه، سر بر آستان عشق شیرین نهاده و سرانجام جان بر سر این راه، گذاشت[۵].
اگر بخواهیم در یک نگاه، به مقایسه «خسرو و شیرین» نظامی و «شیرین و فرهاد» سلیمی بپردازیم، مهم‌ترین وجه تمایز این دو اثر را می‌توان در نگرش فکری دو شاعر، جستجو کرد؛ اولی نگرشی اخلاقی و اندرزگویانه دارد و دومی نگرشی عارفانه[۶].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه مصحح.