فلسفة التربية في الاسلام

فلسفة التربية في الاسلام
پدیدآوران	حسنی، سید نذیر (نویسنده)
ناشر	مرکز جهانی علوم اسلامی
مکان نشر	قم
سال نشر	1425 ق
چاپ	اول
کد کنگره	‏

فلسفة التربية في الاسلام تألیف سید نذیر حسنی، کتاب حاضر که داراى مقدمه، سه بخش و خاتمه است، در پى ایجاد فلسفه تربیتى روشنى با استفاده از منابع اسلامى، و مقایسه آن با دیگر فلسفه‌هاى تربیتى رایج و سپس شناخت و پرداخت اصول و ویژگى‌ها و روش‌ها و هدف‌ها و زمینه‌ها و نهادهاى تربیتى این فلسفه تربیتى است (ص 11).

در بخش یکم که در واقع مقدمه بحث است به تعریف فلسفه، فلسفه تربیت، رابطه فلسفه جامعه و فلسفه تربیت، تعریف لغوى و اصطلاحى تربیت، فرق میان تعلیم با تربیت، آبشخورهاى تربیت اسلامى پرداخته شده است.

عنوان بخش دوم فلسفه‌هاى جهانى و نظریه‌هاى تربیتى آن‌هاست و در آن پس از اشارتى بس کوتاه به فلسفه‌هایى که یاد خواهم کرد هر فلسفه در چند سطر با فلسفه اسلامى مقایسه شده است: فلسفه اگزیستانسیالیسم، فلسفه رئالیسم، فلسفه پراگماتیسم، فلسفه ایده‌آلیسم، فلسفه سوسیالیسم. در پایان این بخش، برنامه تربیتى اسلام با دیگر برنامه‌هاى تربیتى در چند سطر مقایسه شده است.

بخش سوم که بلندترین جستار کتاب و اصل آن است، فلسفه تربیت اسلامى خوانده شده است. در پیش‌درآمد این بخش به نگرش‌هاى هستى‌شناختى و انسان‌شناختى فلسفه تربیت اسلامى اشاره‌اى بسیار مختصر شده است؛ سپس تربیت اسلامى داراى ویژگى‌هاى ذیل دانسته شده است: آغاز و انجام الهى، برنامه جهانى، فراگیرى، ثبات، اعتدال.

روش استفاده از اسوه حسنه، موعظه و اندرز، داستان‌سرایى، تمثیل، رخدادها، ایجاد عادت، پاداش و عقاب، از جمله روش‌هاى تربیت اسلامى یادشده در این بخش است و پس از این به هدف‌هاى تربیتى در اسلام و سپس به اصول تربیتى در اسلام اشارت رفته است. تربیت جسمى، روحى، عقلى، اجتماعى - اخلاقى، هنرى حوزه‌هاى تربیت اسلامى است که در ادامه به شرح کوتاه آن‌ها پرداخته شده است. اشارتى به نهادهاى تربیتى در اسلام، یعنى خانواده، مدرسه، کتابخانه، فرجامین فراز بخش پایانى کتاب است.

در خاتمه کتاب ضمن بیان نتایج بحث، چند پیشنهاد هم عرضه شده است. گفتنى است بحث‌هاى این اثر مختصر، فاقد بداعت لازم است و اشارتى و گذرا بودن بحث مزید بر علت شده و خواننده اقناع نمى‌شود.

برخى خطاهاى چاپى هم از وزانت کار کاسته است، از آن‌هاست: الفلسفه التربویه فى الاسلامیه (ص 104)؛ عم لمجتمع (ص 104)، به جاى عن المجتمع که در صفحه 47 آمده است...؛ علامه على ربط السماء بالارض، که باید علامه على ربط الارض بالسماء مى‌آمد.

• مقایسه کنید با منابع ذیل:

ماجد عرسان کیلانى، فلسفه تربیت اسلامى، ترجمه، نقد، اضافات: بهروز رفیعى (چاپ اول: قم - تهران، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه - سمت، 1389)؛ محمد فاضل جمالى، فلسفه تربیت اسلامى، ترجمه سید غلامرضا سعیدى (چاپ اول: تهران، بعثت، 1355)؛ عمر محمد تومى شیبانى، فلسفه التربیه الاسلامیه (چاپ پنجم: طرابلس، المنشأه العامه، 1085)؛ عبدالمجید صید زنتانى، فلسفه التربیه الاسلامیه فى القرآن والسنه (چاپ اول: طرابلس، الدار العربیه للکتاب، 1993 م)؛ على احمد مدکور، منهج التربیه فى التصور الاسلامى (چاپ اول: بیروت، دارالنهضه العربیه، 1411 ق/ 1990 م)؛ مؤسسه بلاغ، المعالم الاساسیه للمنهج التربوى فى الاسلام (چاپ اول: تهران، مؤسسه البلاغ، 1418 ق/ 1997 م).

منابع مقاله

رفیعی، بهروز، کتاب‌شناسی تعلیم و تربیت در اسلام، مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص)، قم، یکم، 1390ش.