إتمام الدرایة لقراء النقایة
| إتمام الدرایة لقراء النقایة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر (نويسنده) عجوز، ابراهیم (محشی) |
| ناشر | دار الکتب العلمية |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1405ق - 1985م |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| موضوع | علوم اسلامی - مجموعهها |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ع8س9 11/5 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
إتمام الدراية لقراء النقاية، اثر جلال‌الدین عبدالرحمن سیوطی (متوفی 911ق)، کتابی آموزشی است که سیوطی آن را به شیوه کتاب «مفاتيح العلوم» محمد بن احمد بن یوسف خوارزمی (متوفی 783ق/997م) تألیف کرده است. این کتاب با تحقیق ابراهیم عجوز، به چاپ رسیده است.
این کتاب، خلاصه چهارده علم با نهایت ایجاز و اختصار است که در آن، عبارات و اقوال مردمان در کتاب‌های بزرگ، تلخیص شده است[۱].
در مقایسه میان این کتاب و «مفاتيح العلوم»، باید به این نکته اشاره نمود که هر دو کتاب، جمع‌کننده و تلخیص‌کننده متون علوم عربی، دینی و دنیوی بشمار می‌آیند. خوارزمی کتابش، «مفاتيح العلوم» را به دو گفتار تقسیم کرده است: اول، ویژه علوم شرعی و علوم عربی مرتبط با آن، شامل: فقه، کلام و نحو و دوم، ویژه علوم غیر عربی (از یونانیان و دیگر ملل)، شامل: فلسفه، منطق، طب، ارتماطیقی، هندسه، ستاره‌شناسی. اما کتاب حاضر، شامل علوم زیر است: اصول دین، تفسیر، علم الحدیث، اصول فقه، علم فرائض، نحو، تصریف، خط، معانی، بیان، بدیع، تشریح، طب و تصوف[۲].
سیوطی می‌گوید: هر خواننده‌ای به این علوم نیازمند است و هر علم دینی بر آن متوقف می‌شود؛ زیرا برخی از آن، مانند اصول دین و تصوف، واجب عینی و برخی واجب کفایی است. واجب کفایی نیز یا ذاتی است، مانند تفسیر و حدیث و فرایض و یا علوم دیگر بدان محتاجند، مثل اصول و نحو و نیز علم طب که حفظ سلامتی را در بر دارد و برای انجام عبادات و معیشت، مورد نیاز است[۳].
سیوطی می‌گوید: تشریح بر علم طب، تقدم دارد؛ زیرا نسبت آن دو، مانند نسبت تصریف به نحو است؛ چراکه تشریح در مورد ذات بدن و ترکیب آن کاوش می‌کند، اما طب مربوط به امور عارض بر بدن است. ازآنجاکه طب برای معالجه امراض ظاهری و دنیوی است، شایسته است به دنبال آن، تصوف برای معالجه امراض باطنی و اخروی، به وجود آید[۴].
سیوطی در مبحث تشریح، اجسام بزرگ انسان و اعصاب، رگ‌ها، عضلات، شرایین، روده‌ها، مغز و چشم را به شرح نشسته است[۵].
پانویس
منابع مقاله