الجهر بمنع البروز علی شاطیء النهر
الجهر بمنع البروز علی شاطیء النهر، نوشته ادیب، محدّث، مورّخ، مفسّر، فقیه و نویسنده فعال شافعی قرن نهم و دهم قمری، جلال‌الدین عبدالرحمن سیوطی (849-911ق)، مسئله فقهی حرمت تصرف در حریم رودخانه‌ها، دریاها و مانند آن را از دیدگاه خودش و دانشمندان مکاتب فقهی اربعه پاسخ می‌دهد.
| الجهر بمنع البروز علی شاطیء النهر | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر (نويسنده) لحام، سعید محمد (محقق و شارح) |
| ناشر | عالم الکتب |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1417ق - 1996م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- شارح و محقق کتاب، سعید محمد لحام در این اثر، متأسفانه به افزودن پاورقی توضیحی و ارجاعی، بسنده کرده و هیچ مقدمه‌ای بر اثر حاضر ننوشته و چگونگی‌های نگارش و تصحیح و نشر این رساله را بیان نکرده است.
- جلال‌الدین سیوطی، با بیان اینکه شخصی، خانه‌باغی در کنار دریای نیل دارد و اصل خانه‌اش قدیمی است، ولی درصدد برآمده که آن را به طرف دریا بگستراند و در مجموع، 36 ذراع شرعی به آن بیفزاید و از راه عبور و مرور عمومی بکاهد، افزوده است: من به او گفتم که این کار، حلال نیست و این حکم مورد قبول همه مذاهب اربعه است. او نپذیرفت و در شهر شایعه ساخت که من، فتوا داده‌ام که خانه‌باغی قدیمی تخریب شود! ولی این، دروغی بیش نیست. خانه‌های قدیمی که بر اصل خود باقی است، محترم است، ولیکن توسعه آن و غصب حریم عمومی حرام است و هیچ فقیهی در این مسئله، اختلافی ندارد[۱].
ساختار و محتوا
این کتاب، رساله کوتاهی است و با طرح پرسشی فقهی و پاسخ به آن از سوی نویسنده شروع می‌شود و با بیان نظرات فقیهان چهار مکتب فقهی (شافعی، مالکی، حنفی و حنبلی) و همچنین یادآوری مسئله‌ای فقهی و مرتبط با مسئله قبلی: عدم جواز «احتجار» (علامت‌گذاری و شخصی‌سازی) مکانی از مسجد (علاوه بر مقدار معمول در عبادت کردن و قیام و رکوع و سجود)، ادامه می‌یابد و با ذکر روایاتی درباره ظلم بودن و عقوبت «غصب زمین و راه مسلمانان» پایان می‌پذیرد. گفتنی است نویسنده خوش‌ذوق بعد از ارائه این بحث علمی، همین مسئله فقهی را در قالب قصیده‌ای به نظم کشیده است[۲]. تعداد ابیات این قصیده را سراینده در آخرین بیت (فموضوعه بحرٌ و بحرٌ علومه * و عدّته سبعون بيتاً علی بحر)، 70 بیت عنوان کرده است، ولی سعید محمد لحام گوید: در اصل نسخه خطی، بیش از 67 بیت یافت نشد[۳].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.