مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور)
| مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) |
مركز تحقیقات كامپیوتری علوم اسلامی(نور)در سال 1368ش، با عنایت رهبر فرزانه انقلاب، حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (مدّظلّه‌العالی)، با هدف به‌کارگیری فناوری ارتباطات و اطلاعات در نشر و اشاعه فرهنگ غنی اسلامی تأسیس گردید. این مرکز تاکنون توانسته است با استفاده از کادری مجرّب و متخصص در زمینه علوم اسلامی و دانش رایانه، نرم‌افزارهای متعددی را در موضوعات مختلف اسلامی تولید نموده و متون ارزشمند دینی را در اختیار جامعه علمی و پژوهشی داخل و خارج از كشور قرار دهد. راه‌اندازی پایگاه‌های اینترنتی به‌منظور انتشار اطلاعات و منابع گران‌سنگ اسلامی با قابلیت‌های متنوع، تأسیس بانک‌های اطلاعات منابع اسلامی در مراکز علمی و فرهنگی، برپایی نمایشگاه‌های اطلاع‌رسانی سراسری و شرکت و حضور پیوسته در مجامع اطلاع‌رسانی جهانی جهت عرضه منابع اسلامی دیجیتالی، از دیگر خدمات مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در مسیر عرضه و تبلیغ علوم و معارف حقّه اهلبیت(ع) بشمار می‌آید. هیئت امنا و ریاست این مرکز، متکفل تدوین سیاست‌های كلی و نظارت بر طرح‌ها و برنامه‌های مركز هستند و معاونت‌های "پژوهشی"، "فنّی"، "فناوری اطلاعات"،"بازرگانی و خدمات فرهنگی"، "اداری"، "مالی" و "معاونت تهران" و نیز دفتر مدیریت پروژه‌ها و دفتر منابع انسانی، ارکان اجرایی آن را تشکیل می‌دهند. محققان فرهیخته و نیروهای فنی این مرکز که از طلاب فاضل و برجسته حوزه علمیه و دانشجویان و محققان ممتاز رشته‌های فنی بشمار می‌روند، بهترین پشتوانه استوار این حركت عظیم فرهنگی می‌باشند و جلوه‌ای از وحدت حوزه و دانشگاه را به ظهور رسانده‌اند.
فعالیت‌ها
تولید نرم افزار
مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی ده‌ها عنوان نرم‌افزار در زمینه‌های مختلف علوم اسلامی شامل: قرآن، تفسیر، علوم قرآنی، عقاید و کلام، حدیث، فقه، اصول فقه، فلسفه، اخلاق، عرفان، منطق، سیره اهلبیت(ع)، قواعد ادبیات عربی، لغتنامه عربی، رجال، دروس حوزوی، تاریخ و جغرافیای اسلامی، شعر و ادب فارسی، طب سنتی و اسلامی، تراجم و کتابشناسی تولید نموده و با ارائه مجموعه آثار مراکز، نهادها، بزرگان و فضلای حوزوی در قالب نرم‌افزاریِ کتابخانه نور، تألیفات آنان را به‌صورت الکترونیکی منتشر کرده است. این مرکز همچنین در امر تولید نرم‌افزارهای آموزشی و کاربردی، تلاش درخور توجهی نموده است. این مرکز در گستره وب، شبکه‌های جهانی و ارتباطات، با تأسیس ISP نور و ارائه انواع خدمات اینترنتی به حوزه‌های علوم دینی و ایجاد و به‌روزرسانی پایگاه‌های اینترنتی و تولید برنامه‌های نرم‌افزاری قابل عرضه بر روی تلفن همراه، گنجینه‌هایی از علوم و معارف دینی را در دسترس پژوهشگران و علاقه‌مندان سراسر جهان قرار داده است. از مهم‌ترین پایگاه‌های اینترنتی که از افتخارات مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی بشمار می‌رود، می‌توان به وبگاه مجلات تخصصی نور، کتابخانه دیجیتال نور و پایگاه حوزه اشاره کرد که از نظر حجم و تنوع اطلاعات، در نوع خود کم‌نظیر است.
آماده سازی و تحلیل محتوای متون
در زمینه پژوهش‌های تخصصی نیز، با ورود اطلاعات و نشانه‌گذاری هزاران جلد کتاب و تحلیل محتوای شماری از آن‌ها، شامل: اعراب‌گذاری، تهیه فهارس فنی و تخصصی، ریشه‌یابی کلمات و استانداردسازی فهارس، منابع گران‌سنگی را به فرمت‌های دیجیتالی تبدیل نموده و با استخراج موضوعات و نمایه‌ها و تهیه فرهنگ موضوعی صدها جلد از این منابع در زمینه‌های: حدیث، قرآن، فقه، اصول، کلام، فلسفه و منطق، توانسته است این اطلاعات را به‌گونه‌ای شایسته فرآوری کرده و برای عرضه رایانه‌ای آماده سازد.
خدمات پژوهشی، فنی و فرهنگی
قالب نرم‌افزاری کتابخانه دیجیتالی نور
"كتابخانه دیجیتالی نور"، نرم‌افزارى جامع و برخوردار از ابزارهاى متنوع پژوهشى است که با به‌کارگیری توانمندی رایانه و بهره‌گیری از ظرفیت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات، محیط مناسب و مطلوب تحقیق را براى پژوهشگران فراهم نموده است. این نرم‌افزار، به‌گونه‌‌اى سامان یافته كه بتواند اطلاعات دریافتى را با سرعت و دقت تمام پردازش نموده، به شكلى منسجم و منظم ارائه كند. کتابخانه دیجیتالی نور، یک قالب منعطف نرم‌افزاری است که می‌تواند متناسب با شکل و محتوای اطلاعات، ساختار یابد. بنابراین، تعداد بخش‌های اصلی این قالب، به نوع اطلاعات و هدفى كه تهیه‌كنندگان یك نرم‌افزار كتابخانه‌ای در نظر دارند، بستگى دارد؛ این امر، بدین معناست كه اگر اطلاعات شما مربوط به صدها جلد كتاب به‌همراه مجموعه‌هایی از نوع صوت، تصویر یا فیلم باشد، می‌تواند در این قالب نرم‌افزاری ارائه شود؛ ازاین‌رو، بخش خدمات فرهنگی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، اطلاعات و محتواهای مورد نظر شما را در مدتى كوتاه دسته‌بندى شده و منظم و با فرمت مورد درخواست شما به‌همراه فهرست كلمات و سایر امکانات کتابخانه‌ای، در قالب این نرم‌افزار ارائه مى‌‌نماید. از دیگر کتابخانه‌های برون‌خط مرکز، "كتابخانه استاندارد نور" است که گامی نو در عرصه نشر آثار دینی، علمی و فرهنگی بشمار می‌رود و از ویژگی‌هایی چند، برخوردار است. در این قالب، انتشار دیجیتالی متون با امکان پشتیبانی از تمام زبان‌های زنده دنیا امکان‌پذیر شده است؛ ضمن اینکه این نسخه، از توانمندی‌ها و قابلیت‌های استاندارد برنامه‌های کاربردی جهانی پشتیبانی نموده، پیوسته با تحولات حوزه نرم‌افزار همراه بوده و به‌روزرسانی می‌شود. از جمله ویژگی‌های این نوع کتابخانه‌ها، عبارتند از: نشر متون به‌صورت الكترونیكی به‌همراه امكانات متنوع پژوهشی؛ ارائه قابلیت‌های تحقیقاتی برای كتابخانه‌های كتب و اسناد؛ جستجوی كلمات و عبارات با امكان دسترسی به متن؛ نمایش نسخه تصویری متون کتابخانه؛ تهیه فهرست‌های گوناگون (ایندكس) به‌صورت ضمیمه.
سامانه برخط مدیریت محتوا
بیشتر پایگاه‌های علوم اسلامی با رویکرد ارائه محتوا در قالب سایت چندزبانه، نیازمند فهرستی از ماژول‌های محتوایی می‌باشند تا بتوانند اطلاعات پایگاه را در قالب دسته‌بندی‌های متنوع در اختیار مخاطب خود قرار دهند. سیستم مدیریت محتوای نور، با هدف ارائه یک سیستم قدرتمند با طراحی اولیه ماژول‌های مورد نیاز آن و استفاده از تجارب گذشته در امر ورود اطلاعاتِ سریع، طراحی و پیاده‌سازی گردیده است. از جمله مزایای سامانه‌های برخط مدیریت محتوای نور، عبارتند از: طراحی‌شده برای پایگاه‌های محتوایی که حجم داده‌ای بالایی دارند؛ پیاده‌سازی ماژول‌های محتوایی مورد نیاز؛ طراحی سیستم چندزبانه با مدیریت متمرکز همراه با اینترفیس مناسب برای زبان‌های راست به چپ و چپ به راست؛ سیستم جستجوی قدرتمند با سرعت بالا و رنکینگ مناسب به‌صورت تمام‌متن و ابزارهای کمکی برای تولید محتوا. از بخش‌های مهم این نوع از سامانه‌ها می‌توان به: کتابخانه، مجلات، مقالات، اخبار، نگارخانه و... اشاره نمود. این بخش‌ها را می‌توان بر اساس موضوعات موجود در دانشنامه پایگاه، دسته‌بندی کرد. پایگاه مجلات تخصصی نور و کتابخانه دیجیتال نور، از جمله پایگاه‌هایی است که از سیستم مدیریت محتوای نور بهره می‌برند.
افتخارات، جوایز و تقدیرنامه‌ها
همچنین این مرکز از آغاز فعالیت خود تا به حال، به برکت ارتباطات حضوری و شرکت در مجامع اطلاع‌رسانی داخلی و بین‌المللی، دست‌نگاشته‌های ارزشمند و جوایز و تقدیرنامه‌های افتخارآمیزی را کسب کرده است. ثبت دست‌خط‌های متعدد از شخصیت‌هایی چون: مقام معظم رهبری، مراجع معظم تقلید، رؤسای جمهور، وزرا، اساتید فرهیخته و علمای برجسته داخل و خارج از کشور در دفتر یادبود مرکز، دریافت ده‌ها تقدیرنامه و تندیس از نمایشگاه‌ها و سمینارهای مختلف داخلی و خارجی، احراز چندین عنوان خادم قرآن کریم از نمایشگاه بین‌المللی قرآن، کسب رتبه سوم تحقیقات بنیادی به‌همراه دریافت جایزه از جشنواره بین‌المللی خوارزمی و نیز دریافت تقدیرنامه ویژه کشورهای عربی و خاورمیانه در مقوله فرهنگ و میراث الکترونیکی از سوی هیئت عالی داوران جایزه جهانی سران 2009م (WSA)، از جمله افتخاراتی است که این مرکز با سال‌ها کار و تلاش مستمر در عرصه داده‌کاوی علوم اسلامی و تولید نرم‌افزارهای دینی، به دست آورده است.
محصولات
نرم‌افزارهای مركز تحقیقات كامپیوتری علوم اسلامی، با بهره‌مندی از امكانات ارزشمند در حوزه تحقیق در متون اسلامی، راه پژوهشگران و كاربران عزیز را در این مسیر به‌خوبی هموار نموده است. شماری از این قابلیت‌ها، در تمام برنامه‌های نور ارائه شده و جزء امكانات مشترك نرم‌افزارهای آن بشمار می‌روند. مهم‌ترین قابلیت‌های مشترك برنامه‌های نور عبارتند از: نمایش متن، جستجو، دامنه، فهرست درختی و گزینشی، محیط‌های مستقل كاربری، لغتنامه، كتب مرتبط، آیات در كتب، فهرست‌سازی، پژوهش فعال، كتاب‌شناسی، یادداشت‌برداری، چاپ، راهنما، امكانات پژوهشی (نمایه‌گذاری، حاشیه‌نویسی، رنگی كردن و علامت‌‌گذاری) و امكانات جانبی (صفحه‌‌كلید، قلم، تحقیقات و زبان). شناخت شیوه عملکرد این قابلیت‌ها موجب می‌شود كه كاربران در كمترین زمان ممكن بتوانند پژوهش خود را به‌گونه‌ای شایسته سامان داده، از محتوای علمی و امكانات فنی برنامه‌های تولیدی مركز تحقیقات كامپیوتری علوم اسلامی كمال بهره را ببرند. آنچه در ادامه می‌آید، معرفی نرم‌افزارهای این مركز می‌باشد که جهت استفاده آسان‌تر کاربران و پژوهشگران به‌صورت موضوعی ارائه شده است:
نرم افزارهای برون خط
قرآن و علوم قرآنی
- جامع تفاسیر نور 3؛
- معجم موضوعی تفسیر التبیان و المیزان؛
- دانشنامه تفسیر طبری؛
- فرهنگ موضوعی تفسیر تبیان؛
- دانشنامه تفسیر صافی؛
- فرهنگ موضوعی تفسیر المیزان؛
- دانشنامه علوم قرآن (مشکات الانوار 2)؛
احادیث - درایه و رجال
- جامع الاحادیث 3.5؛
- معجم موضوعی بحار الانوار 2؛
- معجم موضوعی وسائل الشیعه؛
- کتابخانه احادیث شیعه و اهل سنت 2؛
- معجم موضوعی کتب اربعه؛
- درایة النور 3؛
- کتابخانه رجال شیعه و اهل سنت 2؛
- کتابخانه احادیث تفسیری؛
فقه و اصول
- جامع فقه اهلبیت(ع) 3؛
- جامع اصول فقه ؛
- درختواره فقه؛
- نور الفقاهة 3؛
- نور الشریعة؛
- موسوعه فقه شیعه و فقه مقارن؛
- عروة النور؛
- فرهنگ موضوعی ریاض المسائل؛
- پک VCD نور احکام؛
علوم عقلی- حکمت - عرفان و اخلاق
- کتابخانه حکمت اسلامی 2؛
- کتابخانه کلام اسلامی 2؛
- نور الحکمة 3؛
- معجم موضوعی حکمت اشراق؛
- کتابخانه تخصصی و موضوعی منطق؛
- حکمت مشاء (کتابخانه تخصصی و فرهنگی موضوعی)؛
- فروغ خرد (کتابخانه و فرهنگی موضوعی کتب فلسفی فارسی)؛
- عرفان 3؛
- دانشنامه اخلاق اسلامی 2؛
تاریخ و سیره – جغرافیا – نجوم
- جامع منابع تاریخ اسلام (نور السیره3)؛
- تاریخ ایران اسلامی 2؛
- تاریخ تشیع؛
- دانشنامه نبوی؛
- سیره معصومان؛
- دانشنامه فضایل اهل بیت (علیهم السلام) در منابع اهل سنت؛
- مهدویت؛
- مقتل الحسین علیه السلام؛
- نجوم در اسلام و ایران؛
- جغرافیای جهان اسلام 2؛
- مهدویت؛
ادبیات فارسی و طب اسلامی
- حافظ؛
- پک کامل شاهنامه فردوسی؛
- پک مثنوی معنوی؛
- دیوان پروین اعتصامی؛
- سپهر سخن (سعدی) Mp3؛
- سپهر سخن (فردوسی) Mp3؛
- سپهر سخن (مولانا) Mp3؛
- کتابخانه جامع طب اسلامی 1/5؛
نهج البلاغه – امامت و ولایت
- دانشنامه علوی (نهج البلاغه) 2؛
- سروش علوی Mp3؛
- نور الولایة 2؛
علوم حوزوی – ادبیات عرب – لغتنامه
- کتابخانه دروس حوزوی 2؛
- کتابخانه قواعد ادبیات عربی 2؛
- قاموس النور 3؛
- فرهنگ اصطلاحات علوم ؛
- تراجم و کتابشناسی 3؛
- تراث 3؛
- پژوهیار 2؛
مجموعه آثار اندیشمندان و بزرگان (قدما)
- مجموعه آثار ثقه الاسلام کلینی (قرن 3) غیبت صغری؛
- مجموعه آثار ابوعلی سینا (قرن 4)؛
- مجموعه آثار شیخ مفید 2 (قرن 4)؛
- مجموعه آثار شیخ صدوق (قرن 4)؛
- مجموعه آثار سید رضی (قرن 4)؛
- مجموعه آثار فارابی (قرن 4)؛
- مجموعه آثار شیخ طوسی (قرن 5)؛
- مجموعه آثار ابو حامد غزالی (قرن 5)؛
- مجموعه آثار طبرسی (قرن 5 و 6)؛
- مجموعه آثار شهرآشوب (قرن 6)؛
- مجموعه آثار ابن رشد (قرن 6)؛
- مجموعه آثار فخرالدین رازی (امام فخر رازی)؛
- مجموعه آثار خواجه نصیر الدین طوسی 2 (قرن 7)؛
- مجموعه آثار محقق حلی (قرن 7)؛
- مجموعه آثار سید ابن طاووس (قرن 7)؛
- مجموعه آثار محی الدین ابن عربی (قرن 7)؛
- مجموعه آثار سید حیدر آملی (قرن 8)؛
- مجموعه آثار علامه حلی (قرن 8)؛
- مجموعه آثار عبدالرحمن جامی؛
- مجموعه آثار شهیدین (قرن 8 و 10)؛
- مجموعه آثار قاضی نورالله شوشتری (قرن 10)؛
- مجموعه آثار مجلسیین (قرن10 و 11)؛
- مجموعه آثار شیخ بهایی 2 (قرن 10)؛
- مجموعه آثار مقدس اردبیلی (قرن 10)؛
- مجموعه آثار میر داماد (قرن 10)؛
- مجموعه آثار فیض کاشانی (قرن 11)؛
- مجموعه آثار شیخ حر عاملی (قرن 11)؛
- کتابخانه تخصصی و معجم موضوعی آثار ملاصدرا 2 (قرن 11)؛
- مجموعه آثار ملاصدرا (صدرالمتالهین)؛
- مجموعه آثار محدث جزایری (قرن 11و 12)؛
- کتابخانه فاضلین نراقی (قرن 12)؛
- مجموعه آثار شیخ انصاری (قرن 13)؛
- مجموعه آثار حکیم سبزواری (قرن 13)؛
- سید محمدکاظم طباطبایی یزدی (صاحب عروه) قرن 13؛
مجموعه نرم افزارهای نور بر روی هارد یک ترابایت
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نرم افزارها، به پایگاه اطلاع‌رسانی نور (www.noorsoft.org) مراجعه شود.
پایگاه های اینترنتی نور
- پایگاه نورسافت (پایگاه رسمی مرکز نور) (www.noorsoft.org)؛
- پایگاه نورمگز (وبگاه مجلات تخصصی) (www.noormags.ir)؛
- پایگاه نورلایب (کتابخانه دیجیتال نور) (www.noorlib.ir)؛
- پایگاه جامع الاحادیث (www.hadith.inoor.ir)؛
- پایگاه جامع قرآنی (www.quran.inoor.ir)؛
- پایگاه جامع امیرالمومنین (ع) (www.imamali.inoor.ir)؛
- پایگاه حوزه‌نت (وبگاه اطلاع‌رسانی معارف دینی) (www.hawzah.net)؛
- پایگاه نورنت (مرکز داده نور) (www.noornet.net)؛
- پایگاه سمیم نور (سامانه مشابه‌یاب متون) (www.samimnoor.ir)؛
- پایگاه پاک‌نویس (www.paknevis.ir)؛
- پایگاه قاموس نور (www.qamus.inoor.ir)؛
- پایگاه نوریاب (www.search.inoor.ir)؛
- پایگاه ویکی‌نور (دانشنامه تخصصی کتابشناسی و زندگی‌نامه) (www.wikinoor.ir)؛
- پایگاه همراه نور (www.hamrahnoor.ir)؛
- سامانه ابر نور (پیشخوان بر خط نرم افزارهای نور) (www.abrenoor.ir)؛
- پایگاه دوفصلنامه علوم اسلامی و انسانی دیجیتال (www.disah.inoor.ir)؛
- پایگاه پیکره‌گان (www.peykaregan.ir)؛
- پایگاه نورشاپ (فروشگاه محصولات نور) (www.noorshop.ir)؛
- پایگاه آزمایشگاه هوش مصنوعی و علوم اسلامی و انسانی دیجیتال نور (www.ai.inoor.ir)؛
- پایگاه اندیشوران (بانک اطلاعات محققان حوزوی) (www.andishvaran.ir)؛
- پایگاه جامع تاریخ (www.tarikh.inoor.ir)؛
- پایگاه پژوهیار (سازماندهی و استناددهی منابع) (www.pajoohyar.ir)؛
- پایگاه فصلنامه ره‌آورد نور (www.rahavardnoor.ir)؛
نرم افزارهای ویژه تلفن همراه
- قرآن نور (اندرویدی)؛
- نورالجنان (اندرویدی)؛
- صحیفه سجادیه (اندرویدی)؛
- نهج البلاغه همراه (اندرویدی)؛
- جامع الاحادیث (اندرویدی)؛
- قاموس نور (اندرویدی)؛
- کتابخانه همراه نور (اندرویدی)؛
- کتابخانه دیجیتال نور (اندرویدی)؛
- نورمگز (اندرویدی)؛
این نرم‌افزارها، به‌صورت رایگان از طریق پایگاه اینترنتی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی به نشانی www.noorsoft.org قابل دریافت هستند.