رساله وحدت از دیدگاه عارف و حکیم
رساله وحدت از دیدگاه عارف و حکیم، توسط استاد حسن‌زاده آملى، به زبان فارسى و در زمينه يكى از مباحث اساسى كه ام المباحث است؛ يعنى توحيد و وحدت از منظر عارف و حكيم، نگاشته شده است. استاد، اين رساله را به درخواست ذوات دانشمند و دانش‌پرور وزارت ارشاد كه از معظم‌له راجع به مسئله فوق پرسش كرده بودند، تأليف نمود.
| رساله وحدت از دیدگاه عارف و حکیم | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حسن‌زاده آملی، حسن (نویسنده) |
| ناشر | فجر |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1362 ش |
| چاپ | 1 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
كتاب، فاقد باب‌بندى و فصل‌بندى است، ولى مطالب آن در قالب بيست و نه عنوان اصلى و فرعى مختلف، عرضه شده است.
گزارش محتوا
مؤلف، رساله را با مقدمه‌اى نسبتا طولانى در باب حقانيت مسلك مشايخ عرفان و حكمت متعاليه كه به اعتلاى فهم خطاب محمدى(ص) نايل آمده و از منبع فيض ولايت اهل طهارت و عصمت، ارتقا نموده‌اند، آغاز مى‌كند و سپس به بررسى مسئله ياد شده از دو ديدگاه مذكور مى‌پردازد و خاطرنشان مى‌كند كه هر دو فريق در طايفه‌اى از مباحث ابتدايى وحدت و كثرت، مانند مساوقت وحدت با وجود، اعرفيت وحدت نزد عقل و اعرفيت كثرت نزد خيال، تقابل وحدت و كثرت، مضاهات وحدت و وجود و اصالت وجود و... اتفاق نظر دارند، ولى در مسائل عمده نهايى، مثل مسئله تشكيك وجود، تعين اطلاقى و احاطى واجب تعالى، اول ما صدر عن الله، اول ما خلقه الله و... از يك‌ديگر ممتازند.
استاد، بعد از توضيح موارد وفاق و تشريح مواضع خلاف، به تزييف نظر حكيم و تأييد نظر عارف، در مسائل خلافى مى‌پردازد و سپس مختار عارف را با آيات و روايات وارده در باب، تحكيم مى‌بخشد.
از مباحثى كه در مراحل نهايى رساله عنوان گرديده، مبحث صدور وحدت حقه حقيقيه ظلية از وحدت حقه حقييه ذاتيه و مبحث اول ما صدر عن الله و اول ما خلقه الله است كه ضمن ذكر كلمات هر دو گروه ياد شده، به مأخذ روايى بحث اشاره شده است.
البته لازم به تذكر است كه اين رساله، علاوه بر امور ياد شده، مشتمل بر دو مقاله و يك رساله ديگر به شرح زير است: الف. مقاله‌اى در بيان وحدت وجود، به قلم آیت‌الله ميرزا ابوالحسن رفيعى قزوينى قدس‌سره كه از مشايخ استاد حسن‌زاده است.
ب. مقاله‌اى در مبدأ و معاد، تأليف سعد بن منصور بن كمونه.
ج. رساله‌اى در تفسير سوره مبارکه توحيد تأليف شيخ حافظ رجب برسى.
رساله «وحدت از ديدگاه عارف و حكيم» تا كنون مكرر به طبع رسيده است و آخرين بار همراه با ده رساله ديگر، در مجموعه‌اى تحت عنوان «يازده رساله فارسى» توسط مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگى چاپ و منتشر شد.