نقش قاعدین در حکومت امام علی(ع)

نقش قاعدین در حکومت امام علی(ع) تألیف ابراهیم خراسانی پاریزی، پژوهشی است در باره پیدایش گروه قاعدین، و عوامل و دلایل آن و عملکرد آنها در دوران زمامداری امام علی(ع). قاعدین را به گروهی می‌گویند که از همراهی و مددرسانی به رهبری مشروع خودداری می‌کنند. این واژه را در اصطلاح به کناره‌گیرندگان از جهاد بدون عذر موجه معنا کرده‌اند و به همین دلیل آن دسته از صحابه پیامبر(ص) و مسلمانانی که با حکومت امام علی(ع) همراهی نکردند و خود را از صحنه سیاسی کنار کشیده و عزلت اختیار کردند، اطلاق می‌کنند.

نقش قاعدین در حکومت امام علی(ع)
پدیدآوران	خراسانی پاریزی، ابراهیم (نویسنده) [[]] (محقق) [[]] (مترجم)
ناشر	زعیم
مکان نشر	تهران
سال نشر	۱۳۸۰ش
چاپ	دوم
موضوع	تاریخ
زبان	فارسی
کد کنگره	‏BP 37/۹/خ۴ن۷

نویسنده این پژوهش، که آن را زیر نظر دو تن از اساتید تاریخ به نگارش در آورده، برای تألیف آن، از منابع تاریخی اهل سنت و شیعه بهره گرفته و روش او با طرح پرسش هایی در باره قاعدین، توصیفی ـ تحلیلی و پاسخ دادن به فرضیه‌های مطرح در این زمینه است.

وی در مقدمه‌ای پیشینه بحث را در کتاب‌های کهن تاریخی همچون طبقات الکبری، اخبار الدوال، واقعه صفین، الجمل، انساب الاسراف و المعیار و الموازنه، پی گرفته و کتاب خود را در شش فصل تنظیم کرده است.

فصل نخست در باره جهاد، انواع آن، عصر تنزیل و تأویل، و قاعدین است. زمینه شکل‌گیری قاعدین و به مناسبت، ماجرای قتل عثمان و موضع معاویه در این باره و پیامدهای آن، مباحث بعدی کتاب است.

به زمامداری رسیدن امام علی(ع) و بیعت با ایشان و مباحثی در باره بیعت، و موضع قاعدین در باره حکومت امام علی و معرفی سران قاعدین، موضوعات فصل سوم کتاب است.

در فصل چهارم، علل رخداد جنگ جمل و حوادث آن و موضع قاعدین در باره آن و مواجهه امام با آنها، بررسی شده است. نقش قاعدین در جنگ صفین و زمینه های قاعدی گری و رخداد جنگ صفین و نقش قاعدین در حکمیت، آشفتگی سپاهیان امام پس از جنگ جمل، سرکوبی خوارج، غارت‌های شامیان در عراق، و رشد قاعدی گری در اواخر خلافت امام، مباحث پایانی این اثر است.

منابع مقاله

معاونت فرهنگی مجمع جهانی اهل‌بیت(ع)، کتاب‌شناسی توصیفی اهل‌بیت علیهم‌السلام، قم، مرکز چاپ و نشر مجمع جهانی اهل‌بیت(ع)، چاپ اول، 1383ش.