ابن ظهیره، ابوبکر بن علی
| ابوبكر بن على بن ابى البركات محمد بن محمد بن حسين بن على بن احمد بن عطية بن ظهيرة مكى؛ | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | ابوبكر بن على بن ابى البركات محمد بن محمد بن حسين بن على بن احمد بن عطية بن ظهيرة مكى؛ |
| نام‌های دیگر | ابن ظهیره، ابوبكر بن على بن ابى البركات، ابوبکر بن علي بن محمد بن محمد بن ظهيرة الشافعي؛ |
| لقب | فخرالدین؛ |
| تخلص | ابن ظهیره؛ |
| نسب | بنومخروم |
| نام پدر | علي بن محمد بن محمد بن ظهيرة؛ |
| ولادت | 838ق؛ |
| محل تولد | مکه؛، عربستان سعودی؛ |
| محل زندگی | مکه، جده، قاهره؛ |
| رحلت | 889ق؛ |
| مدفن | آرامگاه اختصاصى آن خاندان در معلاة؛ |
| طول عمر | 51؛ |
| خویشاوندان | ابوالسعادات(عمو)، عمر(برادر)، کمال‌الدین ابو‌البرکات(برادر)؛ |
| دین | اسلام؛ |
| مذهب | شافعی؛ |
| پیشه | فقیه، خطابه در مسجد الحرام، نظارت بر موقوفات، قضاوت؛ |
| منصب | خطابه در مسجد الحرام، نظارت بر موقوفات، قضاوت؛ |
| اطلاعات علمی | |
| اجازه اجتهاد از | از برخی اساتید؛ |
| درجه علمی | فقیه؛ |
| اساتید | ابن همام، عمر، علم‌الدين بلقينى، ابن ديري، عزالدين حنبلى، محلّى، محمد بن محمد بن مرزوق؛ |
| مشایخ | ابوالسعادات، ابوالفتح مراغى، شوائطى، تقى‌الدين ابن فهد؛ |
| شاگردان | |
| برخی آثار | 1- غنية الفقير فى حكم حج‌الاجير، 2- كفاية المحتاج الى الدماء الواجبة على المعتمر و الحاج؛ |
ابوبكر بن على بن ابى البركات محمد بن محمد بن حسين بن على بن احمد بن عطية بن ظهيرة مكى
معرفی اجمالی
اِبْن‌ِ ظَهيره، عنوان افراد خاندانى از بنى مخروم كه در سده‌هاي 9 و 10ق/15 و 16م به شهرت رسيدند و در مكه عهده‌دار افتاء، قضا و تدريس بودند. زبيدي به كتابى با عنوان البُدور المُنيرة فى السادة بنى ظهيرة در شرح حال اين خاندان اشاره كرده است.
از مهم‌ترين افراد خاندان ابن ظهيره:
ابوبكر بن على بن ابى البركات محمد بن محمد بن حسين بن على بن احمد بن عطية بن ظهيرة مكى، ملقب به فخرالدين (838 -889ق/ 1435-1484م)، فقيه شافعى.
تحصیلات و دانش
او در مكه زاده شد و در آنجا رشد كرد و به حفظ قرآن و فراگيري علوم وقت پرداخت و از عمويش ابوالسعادات و ابوالفتح مراغى و شوائطى و تقى‌الدين ابن فهد حديث شنيد و شيوخى چون زين‌الدين زركشى، ابن فرات، ابن حجر، مقريزي و عينى به وي اجازة نقل حديث دادند.
فخرالدين همچنين در علوم مختلف چون فقه، ادب عرب، معانى و بيان و جز آن از برادرش عمر بهره جست و در 858ق/1454م در مكه به درس ابن همام نيز حاضر شد.
او در 862ق به قاهره مسافرت كرد و در آنجا از علم‌الدين بلقينى، ابن ديري و عزالدين حنبلى حديث شنيد و اصول فقه را نزد محلّى و محمد بن محمد بن مرزوق و ديگران فراگرفت.
سخاوي كه به تفصيل نام استادان و مشايخ وي در علوم مختلف را بيان كرده است، مى‌گويد كه جمعى از آنان به وي اجازة افتاء و مخصوصاً تدريس دادند.
همو ابن ظهيره را در 871ق ديده و فضل و دانش و نيز مداومت او را در مطالعه و مباحثه با دانشمندان ستوده است.
مشاغل
او بارها به قاهره مسافرت كرد و در حجاز به مشاغلى چون ايراد خطابه در مسجد الحرام و مسئوليت‌هايى چون نظارت بر برخى موقوفات و قضا و در جده (بعد از وفات برادرش كمال‌الدين ابوالبركات) گماشته شد.
وفات
او در مكه درگذشت و همچون ديگر اعضاي اين خاندان در آرامگاه اختصاصى آن خاندان در معلاة به خاكش سپردند.
آثار
از او تنها 2 اثر برجاي مانده است:
1. غنية الفقير فى حكم حج‌الاجير،
كه نسخه‌اي از آن در كتابخانة پاريس موجود است؛
2. كفاية المحتاج الى الدماء الواجبة على المعتمر و الحاج،
كه نسخه‌هايى از آن در دارالكتب مصر و برلين موجود است؛
كتابى با عنوان:
بلوغ السول فى احكام بسط روضة الرسول،
نيز به وي نسبت داده شده است. از وصف حاجى خليفه در مورد اين كتاب چنين برمى‌آيد كه او اصل نسخه را ديده است[۱].
پانویس
- ↑ ضیائی، علی اکبر، ج4، ص167
منابع مقاله
ضیائی، علی اکبر، دائر‌ه‌المعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائر‌ه‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377.