ترجمه مفاتیح العلوم
| ترجمه مفاتیح العلوم | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | خوارزمی، محمد بن احمد (نويسنده) خدیوجم، حسین (مترجم) |
| عنوان‌های دیگر | مفاتیح العلوم. فارسی |
| سال نشر | 13سده |
| چاپ | 1 |
| موضوع | رده بندی علوم - متون قدیمی تا قرن 14 - علوم اسلامی - رده بندی - متون قدیمی تا قرن 14 - علوم -- دایرة المعارفها -- متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ترجمه مفاتيح العلوم، به قلم حسین خدیوجم، برگردان فارسی «مفاتيح العلوم» ابوعبدالله محمد بن احمد بن یوسف کاتب خوارزمی (متوفی 387ق) است. تألیف اصل کتاب مابین سال‌های (367-372ق) به نام عتبی وزیر نوح ثانی، یعنی نوح بن منصور بن نوح بن نصر سامانی بوده است.
مترجم در مقدمه‌اش بر کتاب از تأثیر ظهور اسلام بر ملت‌های خاورزمین و گسترش زبان عربی در این منطقه از جهان سخن گفته است. با جنبش علمی که از ابتدای قرن دوم هجری آغاز شد، گروه زیادی از دانشمندان ملت‌های مختلف به نگارش و تدریس و تحقیق مشغول شدند. با ازدیاد کتاب و محقق و استاد، روز‌به‌روز بر تعداد محافل علمی و ادبی افزوده شد، تا آنکه در اواخر قرن چهارم هجری، یعنی حدود سال 370ق، ابوعبدالله کاتب خوارزمی کتاب مفاتيح العلوم را برای استفاده همگان به‌عنوان دائرة‌المعارف مقدماتی یا کلید دانش‌ها تألیف کرد[۱].
در ادامه مقدمه از زمان تألیف کتاب، شرح حال مؤلف و ارزش کتاب سخن رفته است. مترجم، «جوامع العلوم» شعیا بن فریغون را مشابه مفاتيح العلوم دانسته، می‌نویسد: «گرچه مطالب این کتاب به سبک مفاتيح العلوم تدوین شده، ولی تعداد علومی که در آن مورد بحث قرار گرفته، از مفاتيح العلوم محدودتر است»[۲].
مترجم در ادامه، شیوه کار و ویژگی‌های ترجمه‌اش را این‌گونه برشمرده است:
- در ترجمه، هر واژه یا اصطلاح در اول سطر قرار گرفته تا متن و ترجمه از یکدیگر متمایز باشند.
- در مواردی که متن کتاب مجمل یا پیچیده بوده و نیاز به توضیح و تفسیر بوده، با مراجعه به فرهنگ‌ها و کتاب‌های متعدد مخصوص به همان علم، مطالب مناسب گزینش و در پاورقی ذکر شده است. اگر مطلب پاورقی به یک کتاب اختصاص داشته، نام آن کتاب ذکر شده است. تعریف و توضیح یک یا دو کلمه‌ای، در پرانتز () و جملات و عبارات توضیحی، در کروشه [] ذکر شده تا ابهامی برای خواننده باقی نماند.
- تمام اشعار و شاهد مثال‌های مقاله اول، علاوه بر آنکه اصل آنها در متن آورده شده، ترجمه گردیده است تا استفاده از این ترجمه برای آنان که با زبان عربی آشنایی ندارند، ممکن شود[۳].
پانویس
منابع مقاله
سخنی از مترجم.