استراتژی رهبری امام خمینی(س)

استراتژی رهبری امام خمینی(س)
پدیدآوران	شفیعی، عباس (نویسنده)
ناشر	مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س)، مؤسسه چاپ و نشر عروج
مکان نشر	تهران
سال نشر	1384
چاپ	سوم
شابک	‎4-776-335-964-978
موضوع	امام خمینی، روح‌الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، 1368-1279--نظریه درباره سیاست و حکومت امام
کد کنگره	‏DSR /۱۵۷۷ش۷الف۵

استراتژی رهبری امام خمینی(س)، تألیف عباس شفیعی(متولد 1316ش)

استراتژی نوعی تصور ذهنی پایدار به جهان است که می تواند با فرهنگ، ایدئولوژی و درک جمعی یا جهان بینی رابطه ای تگاتنگ داشته باشد. رهبران اثرگذار در طول تاریخ با خلق اندیشه ها، به کمک برأیند ذهنی خویش که حاکی از نوع جهان بینی أن هاست، برای جامعه بشری راهکارهایی ارائه کرده اند تا در مسیر زندگی از آن ها بهره گیرند.

در میان رهبران بزرگ جامعه بشری در عصر حاضر، امام خمینی(ره) از ویژگی های خاصی برخوردارند؛ ایشان با خلق اندیشه ای نو و برگرفته از اهداف بنیادین انبیای الهی و ائمه(ع) و با منطقی برگرفته از گزاره های دینی، تعریفی جدید از مدیریت و رهبری با رویکرد «مردم-سالاری دینی »ارائه کردند. مؤلفه های راهبردی امام خمینی دربردارنده اصولی چون: خدا محوری، ادای تکلیف، مردم داری و مردمی بودن، و خدمت به محرومان و مستضعفان می باشد.

اندیشه ها و افکار امام در عرصه حکومت و مدیریت در حجمی وسیع و در دوران های مختلف به گونه‌های مختلف ارائه شده است؛ و بطور قطع تدوین و تبیین علمی و به روز کردن این مجموعه ارزشمند در حوزه مدیریت و رهبری کاری شایسته است.

جناب آقای عباس شفیعی نویسنده کتاب حاضر سعی کرده اند در این کتاب در حوزه مدیریت و رهبری به بخشی از اندیشه های راهبردی امام بپردازد و آن را تنظیم و تدوین نماید.

ساختار

این کتاب دارای چهار فصل و شامل موارد زیر می باشد:

1-مبانی نظری تحقیق

2-استراتژی رهبری امام خمینی(ره)

3 - مؤلفه های فرعی استراتژی رهبری امام خمینی(ره)

4-پیشنهادها

گزارش محتوا

استراتژی هر رهبر، راهبرد، روش یا سیاستی کلی برای دستیابی به اهداف معین می باشد که برگرفته از نوع نگرش آن رهبر، به جهان هستی است.در نظر برخی از صاحب نظران امام راحل از نوعی رهبری سیاسی به مفهوم ولایت در اداره جامعه اسلامی برخوردار بودند که تعیین کننده خط مشی و جهت دهنده به حرکت های سیاسی و اداری سازمان های درون جامعه اسلامی بوده است.

رهبری سیاسی به معنای ولایت در اداره سیاسی جامعه اسلامی، و مشخص کننده خط مشی سیاسی امت و دولت اسلامی و کنترل کننده شتاب آن است. اینک به بیان مؤلفه هایی که استراتژی رهبری امام راحل را مشخص می‌کند می پردازیم:

الف)تفکر استراتژیک: نقطه آغازین تفکر استراتژیک، تجزیه و تحلیل مسائل است.نکته دیگری که دارای اهمیت زیادی است، انعطاف پذیری هوشمندانه ذهن استراتژیست و سپس درک واضح و روشن از خصوصیت های عناصر شکل دهنده یک موقعیت خاص می باشد تمرکز بر عوامل کلیدی، ابتکارات جسورانه و بهره برداری از برتری نسبی و آزادی عمل استراتژیست از جمله عوامل مهم در تفکر استراتژیست محسوب می گردند. امام خمینی با طرح مبارزه با استعمار و استثمار داخلی و خارجی، و ارائه درس ولایت فقیه در دوران مبارزه و نیز تدوین نهادهای انقلابی و اسلامی در هجرت، به ارائه تفکری نو و استراتژیک در صحنه رقابت های جهانی پرداختند.

ب) تدوین استراتژی: آنچه در تدوین استراتژی مورد ملاحظه قرار می‌گیرد، عبارت است از:

1- شناخت فرصت ها و خطرها 2-تعیین منابع مادی، فنی، مالی و مدیریتی سازمان 3- ارزش ها و آرمان های شخصی مدیریت عالی 4- پذیرش مسئولیت نسبت به جامعه.

امام خمینی در جهت دستیابی به اهداف الهی، به تبیین و تحلیل وقایع می پردازند و با درنظرگرفتن شرایط زمانی و مکانی، تصمیم های متناسب با موضوع های مختلف اتخاذ کردند. تشخیص تحلیلی فرصت ها و نقاط قوت و ضعف و شرایط زمانی و مکانی تا حدی اثرگذار است ،که تغییر شرایط گاهی موجب یک تغییر 180درجه ای در تصمیم ها خواهد شد. از سوی دیگر، حضرت امام به توانمندی عملی و بالقوه جوامع بزرگ اسلامی و نیروهای آن برای بهره گیری از نیازهای متصور و یا برخورد با خطرهای موجود واقف بودند و نیروهای مردمی را منابعی ارزشمند تلقی می کنند. تأییدات غیبی الهی و امدادهای خداوند، عامل بسیار مهمی در تدوین استراتژی از نگاه امام بود.

مؤلفه های استراتژی رهبری امام خمینی

مؤلفه اساسی: خدامحوری

مؤلفه های استراتژی رهبری امام خمینی(ره)مشتمل بر یک مؤلفه اصلی و اساسی و مؤلفه های فرعی و مرتبط دیگر است: در استراتژی رهبری امام امت، مؤلفه اساسی ، خدامحوری است؛ بدین معنا که جهت کلی حرکت امام در رهبری را خدامحوری تشکیل می دهد. برای مؤلفه خدامحوری در دیدگاه امام، می توان معیارها و شاخص هایی را یافت که عبارتند از: قیام لله، اخلاص در انگیزه، اخلاص در اندیشه، اخلاص در عمل، خدمت برای خدا. خدامحوری امام خمینی را می توان در مواردی چون تقدم رضایت خالق بر رضایت خلق، اتکال به خدا در پیروزی ها ،اتکال به خدا در شکست ها، اخلاص ایشان، عدم اطلاع خویشان از نوشته های فقهی ایشان، آرامش نفس مشاهده نمود؛ و اما معیارها و شاخص های جزئی در استراتژی رهبری امام عبارتند از:

مطرح نکردن خود، تحمل رفتار نابهنجار دیگران و برخورد مصلحانه با آنان، دادن ارزش معنوی به کار و عدم احساس شکست در کار.

مؤلفه های فرعی و مرتبط: ادای تکلیف، مردم داری، حمایت از محرومان و مستضعفان

ادای تکلیف: امام خمینی(ره) آنچه را که خداوند امر یا نهی فرمودند ،تکلیف می شمرند و همواره تأکید دارند که تمام سکنات، اقوال، قیام و قعودها و رفتارهای آدمیان باید برای خدا باشد. ایشان به عنوان مدیری لایق، مبنای پیش بینی هایشان را با تکلیف‌گرایی هماهنگ ساختند و علاوه بر عوامل مادی به عوامل معنوی نیز تمسک جستند. در روند مبارزاتی امام می توان رخدادهای متعددی را برشمرد که از ثمره های تکلیف گرایی حضرت امام به حساب می آیند. پیروزی انقلاب، سرکوبی منافقان، تسخیر لانه جاسوسی امریکا، پیروزی در جنگ تحمیلی همه از آثار ملموس اصل ادای تکلیف است.

مردم داری: در بینش رهبر فقید انقلاب، مفهوم ملت، معنایی گسترده دارد که در قلمرو اقلیمی نمی گنجد؛ از بیانات رهبر کبیر انقلاب برمی آید که وطن اسلامی، در قالب امت اسلامی مطرح است، نه محدودیت‌های مرزی و اقلیمی. امام همواره بر این تأکید داشتند که مردم عامل پیروزی نهضت بودند و عنصر مهم بقای نهضت نیز مردم هستند. یکی از روش های اثربخش در مدیریت امام خمینی(ره) تسخیر قلوب مردم بود. ایشان با تأکید بر کارایی و اثربخشی بالای مدیریت بر قلوب، حل سریع مسائل و مشکلات را در چنین مدیریتی مورد تأکید قرار می‌دهند و معتقدند برای ایجاد اعتماد و جلب خرسندی توده عظیم ملت روش هایی وجود داردکه عبارتند از: عمل به موازین اسلامی، جلوگیری از ایجاد نارضایتی، سختگیری نکردن با مردم و شرکت دادن مردم در کارها.

حمایت از محرومان و مستضعفان: مستضعف کسی است که او را به ضعف کشانده اند؛ به عبارت دیگر مستضعف کسی است که نیروهای بالفعل و بالقوه دارد اما از ناحیه ظالمان و جباران سخت در فشار قرار گرفته است و با این حال درمقابل آنان تسلیم نمی شود. امام خمینی(ره) حمایت از مستضعفان را بصورت برنامه ای استراتژیک سرلوحه کارها و فعالیت هایشان قرار داده بودند و موضع گیری ایشان در ارتباط با مستضعفان ،در دو حوزه متفاوت یعنی قبل از انقلاب و بعد از انقلاب، نشانگر توجه ایشان نسبت به قشرهای مستضعف جامعه است. امام با بیان اینکه ملت مستضعف، پایه اصلی انقلاب اسلامی هستند، حتی با اعلام این استراتژی مهم در نظام مدیریت اسلامی، جمهوری اسلامی را برمبنای همین طرز تفکر پایه ریزی کردند و روز جمهوری اسلامی را سالروز رسمیت یافتن حکومت مستضعفان بر مستکبران در ایران می دانند.

نقش گروه های مولد و مستضعف در توسعه کشور اسلامی:

گروه های مولد به گروه هایی گفته می شود که عهده دار پدیدآوردن و بازشناسی محصولات فرهنگی، علمی، فنی و ... باشند و به دو گروه کلی فرهنگی (دانشگاهیان، حوزویان، معلمان) و اقتصادی(کارگران،کشاورزان و...) تقسیم می شوند. امام با تأکید بر خودکفایی اقتصادی، از طریق این قشرها می خواهند این باور را تقویت کنند که نیروهای سازمان انقلابی قادرند به حد اعتلای خودکفایی در همه زمینه ها دست یابند .ایشان راهبردهای عملی را در جهت به دست گرفتن مدیریت عالم به وسیله محرومان ارائه می دهند و طرحی نو برای حاکمیت مستضعفان بر مستکبران در اقصی نقاط عالم پی-ریزی می نمایند؛ این طرح شامل دو مورد زیر است:

1-پیش نیازها و پیش فرض های تحقق حاکمیت (شامل بیداری عمومی، پیش-فرض وارث شدن مستضعفان در زمین، اسلام پناهگاه مستضعفان، استقلال فکری)

2-راهکارهای تحقق حاکمیت (وجود رهبری حزب اللهی، که به زمان آگاهی داشته، دارای جاذبه رهبری بوده و هدف خود را باور داشته باشد).

منابع مقاله

بی‌نام، طوبی اندیشه (سطح دوم)، سیر مطالعاتی اندیشه‌های حضرت امام خمینی(ره)