ميراث قرآنی ابان بن تغلب (۱۴۱ق.)
| ميراث قرآنی ابان بن تغلب (۱۴۱ق.) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مدنی، محمدحسین (نويسنده) |
| ناشر | مؤسسه علمی فرهنگی دار الحديث. سازمان چاپ و نشر |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1394ش |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی - فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | الف2م4 116 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
میراث قرآنی ابان بن تغلب، اثر محمدحسین مدنی، پژوهشی است پیرامون ابان بن تغلب و آثار قرآنی وی.
نویسنده در پژوهش حاضر، با تتبع گسترده در نصوص روایى و تاریخى موجود، اقوال و آراى ابان بن تغلب در حوزه‌هاى گوناگون در محور سه کتاب ابان با عناوین «الفضائل»، «غريب القرآن» یا «معاني القرآن» و کتاب «القراءات» را بازیابى نموده است که هریک در بخشى جداگانه براى اولین بار در جهان اسلام عرضه مى‌گردد. این میراث بازیابى‌شده، اگرچه اصالت و قدمت نخستین را ندارد، اما مى‌تواند اندکى از دانش فراوان ابان را انعکاس دهد[۱].
ابان بن تغلب به دلیل بهره‌مند بودن از شخصیتى چندبعدى و پرجاذبه، بسیار مورد توجه دانشمندان شیعه و اهل‌سنت قرار گرفته و این امر سبب شده است تا آثار او نیز در حوزه‌هاى گوناگون علمى، با استقبال فراوان روبه‌رو شود. از جمله نشانه‌هایى که مى‌توان بر این امر اقامه نمود، حضور تفسیر او تا زمان ابن ندیم - یعنى حدود اواخر قرن چهارم هجرى - است. ابن ندیم از آن با نام «معاني القرآن» یاد کرده و آن را «لطیف»، یعنى کم‌حجم، توصیف کرده است و این امر، مستلزم رؤیت کتاب توسط او بوده است. توصیفى که شیخ طوسى از کتاب «غريب القرآن» ابان بیان کرده نیز به‌گونه‌اى است که به نظر مى‌رسد آن را در اختیار داشته و ملاحظه کرده است؛ زیرا این توصیف، به بررسى محتوایى و درون‌متنى اثر، نیاز دارد. در این صورت مى‌توان گفت که این اثر قرآنى ابان تا قرن پنجم هجرى در اختیار دانشمندان بوده است.
پس از آن دوران نیز سرنوشتى که دیگر آثار نخستین را فراگرفت، یعنى ورود محتویات آن به آثار جامع بعد از خود، به احتمال بسیار براى آثار ابان بن تغلب هم پدید آمد. این سرنوشت، با ظرافت خاصى در مورد تفسیر «غريب القرآن» وى گزارش شده است؛ ماجرایى که در آن، سال‌ها بعد، فردى کتاب ابان را با دو کتاب هم‌مضمون دیگر از عالمان نزدیک به عصر ابان درآمیخت. این گردآورى گرچه احتمالا به جهت سهولت دستیابى به محتواى آنها مزایایى در پى داشته است، ولى درهرحال، موجب حضور کم‌رنگ‌تر اثر اولیه ابان بن تغلب در صحنه علم و دانش شد[۲].
پانویس
منابع مقاله
پیشگفتار و متن کتاب.