تراجم المؤلفين التونسيين
تراجم المؤلفین التونسیین، تألیف محمد محفوظ از جمله فرهنگ‌نامه‌هاى محلى است که در شرح حال نویسندگان تونس، به زبان عربى نگاشته شده است.
| تراجم المؤلفین التونسیین | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | محفوظ، محمد (نویسنده) |
| ناشر | دار الغرب الإسلامي |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1994 م |
| چاپ | 2 |
| موضوع | نویسندگان اسلامی - سرگذشت‌نامه و کتاب‌شناسی نویسندگان تونسی - سرگذشت‌نامه و کتاب‌شناسی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 5 |
| کد کنگره | Z 3036 /م3ت4 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب در پنج جلد تنظیم شده است. در ابتدا، مقدمه‌اى چند صفحه‌اى در ذکر دلائل و چگونگى نگارش اثر ذکر شده است. پس از آن متن اثر در شرح حال افراد به ترتیب حروف الفبا آمده است. یک خاتمه، مستدرک و ملحقات پایان‌بخش کتاب است.
گزارش محتوا
نویسنده در ابتداى مقدمه کتاب با اشاره به علاقه فراوان خود به تتبع شرح حال تونسى‌ها از زمان جوانى مى‌نویسد: اگر به نوشته‌اى در شرح حال یک تونسى دست مى‌یافتم، مثل اینکه به گنجى بزرگ دست یافته‌ام و حالت شادى و سرور به من دست مى‌داد. وى «المؤنس» ابن ابى‌دینار، «نزهة الأنظار» محمود مقدیش، «زهر الآداب» ابراهیم حصرى، «عنوان الأریب» محمد نیفر و «المنتخبات التونسیة» را اولین کتاب‌هایى دانسته که مطالعه نموده است.[۱]
وى همچنین به تاریخ آغاز نگارش کتاب در سال 1964م و تنظیم آن از همان ابتدا بر طبق حروف الفبا و نیز نگارش دو یا سه‌باره برخى از تراجم اشاره کرده است. همچنین نوشته که هرگاه کتاب جدیدى در تاریخ تونس یا شرح حال اعلام آن چاپ مى‌شد، آن را مطالعه و معلوماتى را که مى‌خواستم و به این شرح حال‌ها مرتبط بود، گزینش مى‌کردم.[۲]
نویسنده در مقدمه چنین مى‌نویسد: از آنجا که غرض از نگارش این کتاب سهولت دستیابى به شرح حال نویسندگان تونسى گذشته و حال است، لذا آن را بر طبق حروف الفبا مرتب کرده‌ام. لقب خانوادگى را ذکر کرده و اگر تنها به نسبت شهرش مشهور بوده به این نسبت اکتفا کرده‌ام.[۳]
نویسنده در این کتاب، شرح حال کسانى که وارد تونس شده و در آنجا وفات کرده‌اند و نیز شرح حال علماى اباضیه را که از جزیره جربه بوده‌اند، ذکر کرده است.[۴]
در جلد پنجم کتاب پس از خاتمه، در بخشى با عنوان مستدرکات، چهار جلد اول کتاب استدراک و تکمیل شده است. در ابتداى آن نویسنده در ذکر علت نگارش این بخش چنین نوشته که پس از اتمام برخى از اجزاى کتاب، منابع یا کتبى مرتبط با اشخاصى که شرح حال آنها را نوشته بودم پیدا شد. خوشبختانه جز در موارد معدود از مصادر و مراجع غفلت نشده بود و البته استدراک و آگاهى‌بخشى نسبت به آن لازم بود.[۵]
در انتهاى کتاب، شرح حال تعداد دیگرى از نویسندگان تونسى به ترتیب حروف الفبا در بخش ملحقات آمده است. گروهى از این افراد کسانى هستند که شرح حال آنها پس از بسته شدن پرونده حرفى که باید در آن ذکر مى‌شدند، کامل شده‌اند. گروه دیگر نیز مورد غفلت واقع شده‌اند و دوستان نویسنده، به‌ویژه محمد شعوبى به آنها تذکر داده و شرح حال آنها را در اختیار نویسنده قرار داده‌اند.[۶]
وضعیت کتاب
فهرست مطالب هر جلد در انتهاى آن ذکر شده است. معرفى برخى اعلام و اماکن و توضیحات و ارجاعات نویسنده در پاورقى‌هاى کتاب ذکر شده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.