تسهيل الفوائد و تكميل المقاصد في النحو
| تسهيل الفوائد و تكميل المقاصد في النحو | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن مالک، محمد بن عبدالله (نويسنده) ابن‌دمامینی، محمد بن ابی‌بکر (نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | فوائد کالدور منتخبة من شرحي المتن المذکور للمصنف |
| ناشر | چاپ توانا |
| مکان نشر | عربستان - مکه مکرمه |
| سال نشر | 1319ق |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
تسهيل الفوائد و تكميل المقاصد في النحو، اثر ابن مالک، ابوعبدالله جمال‌الدین محمد بن عبدالله بن مالک طایى جیانى (600-672ق)، کتابی است در علم نحو و مباحث مربوط به آن.
ابن مالک این کتاب را که خلاصه‌ای از اثر مفقود دیگرش، «الفوائد» می‌باشد را در 80 باب نوشته است. نخستین باب آن، «الكلام و ما يتعلق به» و آخرین باب آن، «باب الهجاء» است و احتمالاً چنان‌که از شرح ناتمام آن برمى‌آید، آخرین تألیف وی بوده، اما مرگ به او امان نداده است تا آن را تمام کند و پسرش ابن ناظم آن را کامل کرده است. تنها فرق مهم این اثر با «الفیه» این است که این به نثر و آن به نظم است. همچنین در مقایسه‌ای گذرا بین «الفیه» و «تسهيل الفوائد» مشاهده مى‌شود که همه آنچه در «الفیه» آمده، بى‌کم‌وکاست در «تسهيل الفوائد» نیز آمده است؛ جز اینکه ترتیب چند فصل پایانى در تسهیل به هم خورده و مطالب جابه‌جا شده و برخى از موارد نیز تغییراتى جزیى کرده است؛ بنابراین مى‌توان گفت که چهار کتاب الكافية، الوافية، الفیه و تسهيل الفوائد از نظر محتوا یک اثر بیش نیست[۱].
نکته قابل تأمل آن است که معلوم نیست این پیچ‌وتاب‌ها، شرح‌ها و مختصرها از برای چه بوده و مؤلف با چه توجیهى کتاب مختصری را شرح مى‌کرده و دوباره آن را مختصر و بالعکس شرحى را مختصر و دوباره آن را شرح مى‌کرده است[۲].
آنچه باعث پی بردن به اهمیت کتاب می‌شود، توجه به این موضوع است که بر «تسهيل الفوائد» شرح‌های بسیار نوشته شده است که از معروف‌ترین شارحان آن اثیرالدین ابوحیان غرناطى می‌باشد. وی شرح ابن مالک و تکمله فرزندش ابن ناظم را با نام «التخييل الملخص من شرح التسهيل» خلاصه کرده و شرح مستقلى نیز با نام «منهج السالك» یا «التذييل و التكميل في شرح التسهيل»، بر آن نوشته و در آن ابن مالک را سخت مورد انتقاد قرار داده است. علاوه بر او، بدرالدین حسن بن قاسم، شهاب‌الدین احمد بن یوسف و عبدالرحمان بن عقیل نیز شرح‌هایى بر این کتاب نوشته‌اند[۳].
پانویس
منابع مقاله
فاتحی‌نژاد، عنایت‌الله، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، 1377.