تبلیغ بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ

تبلیغ بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ، اثر محمد محمدی ری‌شهری، حاصل تلاش‌های فراوانی برای ارائه یک مجموعه منسجم درباره اصلی‌ترین و مهم‌ترین وظیفه دانشمندان و آگاهان دینی، یعنی تبلیغ پیام‌های سازنده الهی و ارزش‌های اسلامی است.

تبلیغ بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ
پدیدآوران	محمدی ری‌شهری، محمد (نویسنده) نصیری، علی (مترجم) حسيني، حميد (نویسنده)
عنوان‌های دیگر	تبليغ بر پايه قرآن، حديث و تاريخ، عربی - فارسی
ناشر	مؤسسه علمی فرهنگی دار الحديث، سازمان چاپ و نشر
مکان نشر	ایران - قم
چاپ	4
شابک	‎978-964-7489-52-2
موضوع	تبليغات - احاديث
زبان	فارسی عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‎‏BP‎‏ ‎‏141‎‏/‎‏5‎‏ ‎‏/‎‏ت‎‏2‎‏ ‎‏م‎‏3041*
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

کتاب به زبان عربی نوشته شده و به‌همراه ترجمه فارسی آن به قلم آقای علی نصیری، در سال 1378ش، چاپ شده است.

این اثر، هشتمین کتاب از «دانشنامه ميزان الحكمة» است که به‌صورت مستقل منتشر شده است..

آنچه باعث اهمیت کتاب شده، آن است که نویسنده کوشیده است از رهگذر تقویت مضمون روایات هر باب با قرائن عقلی و نقلی، نوعی اطمینان به صدور حدیث از معصوم(ع) به دست دهد.

ساختار

کتاب با دو مقدمه از نویسنده و مترجم و یک درآمد آغاز و مطالب در هشت فصل، تنظیم شده است.

گزارش محتوا

در مقدمه مترجم، ضمن بیان نکاتی در مورد ترجمه، به جایگاه و اهمیت تبلیغ اشاره شده است..

مترجم، خاطرنشان کرده است که: نویسنده با گردآوری تمام روایات مربوط به موضوع تبلیغ، از منابع روایی فریقین و دسته‌بندی روشمند آن‌ها، تصویری روشن از جایگاه و روش تبلیغ را در سیره قولی و عملی پیشوایان دینی ترسیم کرده است..

در مقدمه نویسنده، شیوه تدوین کتاب، بیان شده است که توجه به آنها ما را با ویژگی‌های این اثر آشنا می‌سازد: این کتاب، برای نخستین بار، نصوص اسلامی را در زمینه هنر تبلیغ، اهمیت و آداب و آفات آن و مسئولیت مبلغ، به‌صورتی نو و موضوعی، در اختیار مبلغان و پژوهشگران قرار داده است..

وی کوشیده است تا از تکرار روایات، پرهیز نماید، مگر در موارد ذیل:

1. هنگامی که در تفاوت میان واژه‌ها و اصطلاحات، نکته مهمی وجود داشته باشد.
2. هرگاه میان الفاظ روایات شیعی و اهل سنت، تفاوت وجود داشته است.
3. هرگاه متن روایت، مربوط به دو باب بوده است؛ البته به شرط آنکه بیشتر از یک سطر نباشد.

هرجا روایتی وجود داشته که یکی از پیامبر(ص) و بقیه از ائمه(ع) نقل شده‌اند، روایت پیامبر(ص) در متن و نشانی روایات سایر معصومان(ع)، در پاورقی آمده است..

پس از ذکر آیات قرآنی هر باب، روایات منقول از معصومان(ع) به‌ترتیب از پیامبر(ص) تا امام زمان(عج) آورده شده است؛ مگر آنجا که روایتی به تفسیر آیات آن باب پرداخته باشد که در این صورت، بر سایر روایات، مقدم شده است؛ چنان‌که در برخی موارد نیز تناسب روایت‌ها، مقتضی آن بوده که ترتیب پیش‌گفته، مراعات نشود.

در آغاز روایات، تنها نام معصوم(ع) یاد شده است، مگر در مواردی که راوی، فعل معصوم(ع) را نقل کرده باشد، یا پرسش و پاسخی در بین باشد، یا راوی در متن، سخنی را آورده باشد که در ضمن گفتار معصوم(ع) نگنجد.

منابع متعدد روایات در پاورقی آمده و طبق میزان اعتبارشان چیده شده‌اند.

در جایی که روایات در منابع اولیه به‌طور کامل بوده است، مستقیما از آن‌ها نقل شده‌اند و از «بحار الأنوار» و «كنز العمال»، به‌عنوان دو جامع روایی شیعی و سنی، در پایان منابع، یاد شده است..

گاه پس از ذکر منابع، به سایر منابع ارجاع داده شده است. این ارجاعات در صورتی است که متن روایت ذکرشده، با متن روایتی که بدان ارجاع داده شده، مرتبط بوده، اما تفاوت زیادی داشته‌اند.

ارجاعات در پایان باب‌های کتاب، نشان‌دهنده ارتباط بیشتر میان آن باب‌هاست..

در قسمت «نکته» که در برخی از فصل‌ها و باب‌ها آمده، نگرش جامعی به روایات آن باب انعکاس یافته و گاه پیچیدگی‌ای که در برخی روایات آمده را مشخص ساخته است..

درآمد، پیرامون عوامل موفقیت مبلغ می‌باشد. به نظر نویسنده، موفقیت یا شکست مبلغان و برنامه‌سازان تبلیغاتی در رسیدن به اهداف خود، به پنج عامل وابسته است: انگیزه مبلغ، محتوای تبلیغ، ویژگی‌های مبلغ، ابزارها و شیوه تبلیغ.

در فصل اول، به جایگاه تبلیغ اشاره و در آن به وجوب و اهمیت آن پرداخته شده است. در روایتی در این فصل به نقل از «إرشاد القلوب» منقول است که حضرت داود(ع) به‌تنهایی به صحرا رفت. خداوند به او وحی فرستاد: ای داود، چرا تو را تنها می‌بینم؟ داود گفت: «خدایا! اشتیاق من به دیدار تو زیاد شده و خلق تو میان من و تو فاصله انداخته است». خداوند به او وحی فرستاد: «به‌سوی مردم بازگرد که اگر بنده گریزپایی را نزدم آوری، تو را در لوح، جزو نیکویان ثبت خواهم کرد».

در فصل دوم، آیات و روایاتی ذکر شده که بیانگر جایگاه مبلغ می‌باشند. در این آیات و روایات، به فضیلت مبلغ، مبلغی که به‌تنهایی چون یک امت محشور می‌شود، مسئولیت، حقوق و پاداش وی و همچنین مبلغ نمونه، اشاره شده است..

در فصل سوم، رسالت مبلغ، بیان شده است که عبارت است از: برانگیختن فطرت و عقل، بیرون آوردن مردم از تاریکی‌ها به‌سوی نور، دعوت به مصالح دین و دنیا، ایمان آوردن به غیب، توحید، نبوت و معاد، دعوت به الفت و پرهیز از تفرقه، برپا داشتن عدالت، رهبری امام عادل، آزادی هدفمند، شناسایی حق‌مداران به‌وسیله حق، پرهیزکاری و ورع، خلق و خوی نیکو، کارهای نیکو، پرستش خدا، محبت خداوند، یادآوری ایام الله، تعلیم و تزکیه، امر به معروف و نهی از منکر، مبارزه با بدعت‌ها، نوید و هشدار دادن، برپا داشتن حجت، فراخواندن نزدیکان پیش از فراخواندن دیگران.

در پایان این فصل، مهم‌ترین وظایف مبلغ نیز ذکر شده است..

در فصل چهارم، به ویژگی‌های مبلغ، اشاره شده است. این ویژگی‌ها عبارتند از: ویژگی‌های علمی (شامل: دین‌شناسی، آگاهی فراگیر نسبت به دین، استناد به کلام اهل‌بیت(ع)، مردم‌شناسی، زمان‌شناسی، فزونی دانش بر گفتار و درنگذشتن از مرز دانش)، ویژگی‌های اخلاقی (از جمله: اخلاص، شجاعت، سعه صدر، راستگویی، شکیبایی، ایستادگی و...) و ویژگی‌های عملی (که عبارتند از: هماهنگی دل با زبان و دعوت با عمل پیش از زبان).

در فصول پایانی، ابزارهای تبلیغ، آداب آن و آثار تبلیغ عملی، مورد بحث قرار گرفته است..

وضعیت کتاب

در ترجمه کتاب که در عین رعایت امانت، سلیس و روان می‌باشد، متن‌های گزینش‌شده از نهج‌البلاغه با ترجمه آهنگین و زیبای استاد شهیدی همراه گشته و از این نظر، بر قوت مجموع ترجمه افزوده شده است..

فهرست مطالب در ابتدا و فهرست «آیات»، «نام‌های پیامبران(ع)، ائمه(ع) و فرشتگان»، «اعلام»، «شعرها»، «جمعیت‌ها و قبیله‌ها»، «شهرها و مکان‌ها»، «ادیان، فرقه‌ها و مذاهب»، «منابع و مآخذ»، در انتهای کتاب آمده است.

پاورقی‌ها بیشتر به ذکر منابع اختصاص یافته است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.